Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

13.9. Консигнация муомалалари ҳисоби

Бир томоннинг (консигнантнинг) бошқа томонга (консигнаторга) хорижий мамлакат омборидаги товарни ўз номидан, бироқ консигнант ҳисобига сотиш тўЃрисидаги топшириЃи консигнация дейилади.

Консигнаторни - консигнация савдосини ташкил қилиш топшириЃини бажаришни ўз зиммасига олувчи, бироқ товарнинг эгаси ҳисобланмаган шахсни тақдирлаш миқдори ва тартиби консигнация шартномасида сотиладиган товар қийматининг муайян фоизи кўринишида ѓки энг кам нарх билан сотиш нархи ўртасидаги фарқ кўринишида берилади.
Корхоналар томонидан консигнация шартлари асосида олинадиган товарлар 004-«Комиссияга олинган товарлар» балансдан ташқари ҳисобвараЃида ҳисобга олиниши керак.
Консигнация муомалаларини ҳисобга олиш Адлия вазирлиги томонидан 1999 йилнинг 21 январида рўйхатга олинган Молия вазирлигининг «Консигнация операциялари бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари тўЃрисидаги» тушунтириши, «Товар-моддий заҳиралар» номли 4-сон БҲМА ҳамда Молия вазирлиги, Давлат Солиқ Ќўмитаси, Макроиқтисодиѓт ва статистика вазирлиги, Марказий банк томонидан 2001 йил 7 ноябрда қабул қилинган «Бухгалтерия ҳисоби, статистика ва бошқа ҳисоботда хорижий валюта муомалаларини акс эттириш тартиби тўЃрисидаги Низом» билан тартибга солинади.
Консигнация асосида амалга ошириладиган муомалаларда даромаддан ажратма ва ЌЌС тўлаш алоҳида хусусиятларга эга. Буни қуйидаги муомалаларда кўриб чиқамиз.
1. Фаолиятнинг асосий йўналиши бўйича даромад (фойда) солиЃи ва ЌЌСни тўловчилар.
- Консигнация товарининг келиб тушиш пайтида ҳисобланган ва тўланган ЌЌС суммасига:
Д-т 4410-«Солиқ бўйича бўнак тўловлари»
К-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик».
Д-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик»
К-т 5110-«Ҳисоб-китоб счЄти».
- Божхона божлари ва акциз солиЃини ҳисоблаб ѓзиш ва тўлаш:
Д-т 9430-«Бошқа операцион харажатлар»
К-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик».
Д-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик»
К-т 5110-«Ҳисоб-китоб счЄти».
Товарларни шартномавий баҳода сотиш:
Д-т 4010-«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счЄтлар»
К-т 9020-«Товарларни сотишдан олинган даромад».
- Товар инвойси ва БЮД бўйича консигнант даромади ва консигнант даромади қийматига (агар бу шартнома шартларида кўзда тутилган бўлса) сотиш кунига бўлган Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг расмий курси бўйича:
Д-т 9120-«Сотилган товарлар таннархи»
К-т 6990-«Бошқа мажбуриятлар».
Бир вақтнинг ўзида 004-«Комиссияга қабул қилинган товарлар» ҳисобвараЃидан консигнация товари қиймати ҳисобдан чиқарилади.
- Товарни сотишдан тушган тушумни кирим қилиш:
Д-т 5110-«Ҳисоб-китоб счЄти»
К-т 4010-«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счЄтлар».
- Консигнаторнинг ялпи даромади суммасига:
Д-т 9020-«Товарларни сотишдан олинган даромад».
К-т 9900-«Якуний молиявий натижа».
- Сотиш ҳажмига ҳисобланган ЌЌС суммасига:
Д-т 4010-«Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счЄтлар»
К-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар».
- Божхонада аввал тўланган ЌЌСни ҳисобга олиш:
Д-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар»
К-т 4410-«Солиқ бўйича бўнак тўловлари».
- Бюджетга тўланган ЌЌС суммасига:
Д-т 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар»
К-т 5110-«Ҳисоб-китоб счЄти».
- Давр харажатларини ҳисобдан чиқариш:
Д-т 9900-«Якуний молиявий натижа»
К-т 9430-«Бошқа операцион харажатлар».