Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G’ulomova, Sharofat Yo’ldosheva, Sharofjon Sariev

 
Savol va topshiriqlar:
1. Grammatik tushuncha nima? Uning o’ziga xos xususiyatini ayting. 
2. Kichik yoshdagi o’quvchilar lingvistik tushunchalarni o’rganishda qanday 
qiyinchiliklarga duch keladilar? Buning sababi nimada? 
3. O’quvchilarda lingvistik tushunchalarni shakllantirish jarayonini izohlang. 
Har qaysi bosqichdagi ishning mazmuni va maqsadini ayting. 
4. O’quvchilarga yangi grammatik tushunchani o’rgatish darsining lavhasini 
ishlab chiqing. 
5. Grammatik tushunchani qulayroq shakllantirishga qanday shartlar yordam 
beradi? 
6. Grammatik tushunchani o’rgatish jarayonida o’qituvchi qanday qilib
o’quvchilarning aqliy faoliyatini faollashtiradi?
7. Grammatik materialni o’rganishning har xil bosqichida darslik bilan qanday 
ishlanadi? Aniq misollar keltiring. 
8. Grammatik, leksik va so’z yasalishiga oid mashqlarni ta’riflang. 
 
BOSHLANG’ICH SINFLARDA SO’ZNING MORFEMIK TARKIBINI 
O’RGANISH METODIKASI 
So’zning morfemik tarkibi va so’z yasalishi ustida
ishlashning ahamiyati va bu jarayondagi vazifalar

---

118 
So’zning leksik ma’nosini aniqlash maqsadida uni morfemalarga ajratish til 
haqidagi fanda o’zining nazariy asosiga ega. 
Morfema – so’zning eng kichik, bo’linmaydigan ma’noli qismi. Morfema ikki 
turga bo’linadi:
1. O’zak morfema
– so’zda albatta qatnashadigan va leksik ma’no anglatadigan 
morfema. 
2. Affiksal morfema
– mustaqil holda leksik ma’no anglatmay, so’zning leksik 
va grammatik ma’nolari shakllanishi uchun xizmat qiladigan morfema. Masalan, 
gullarni, gulla 
so’zlaridagi 
gul – 
o’zak morfema, 
-lar, -ni, -la 
affiksal morfemadir. 
Affikslar (qo’shimchalar) ikki turga bo’linadi: