Kanallarni kommutatsiyalash deganda nimani tushunasiz, misol asosidatushuntiring Kanallarni kommutatsiyalash tamoiliga asoslanib qurilgan tarmoq boy tarixga ega – ular birinchi telefon tarmoqlaridan boshlanadi, bugungi kunda yuqori tezlikdagi magistral aloqa kanalining yaratilish asosi bо„lib telekommunikatsiya dunyosida keng tadbiqini topdi. Kompyuterlar о„rtasidagi birinchi aloqa seanslari telefon tarmog„i orqali amalga oshirilgan, yani kanallarni kommutatsiyalash texnikasi orqali, modem orqali Internetga ega bо„luvchi foydalanuvchilar xam bugungi kunda shu tarmoqlar yordamida xizmat kо„rsatiladi, ularning axborotlari provayderning qurilmalariga maxalliy telefon tarmog„i orqali yetib boradi.
Kanallarni kommutatsiyalash tarmoqlarida oldingi bо„limlarda shakillantirilgan о„sha kommutatsiyalashning xususiy masalalari yechildi. Kanallar kommutatsiyalanadigan tarmoqlarda axborot oqimi sifatida juft abonentlar almashuvchi axborotlar xizmat qiladi. Mos ravishda oqimning global belgisi bо„lib о„zaro bog„lovchi abonentlarning juft manzili (telefon nomerlari) bо„ladi. Barcha bо„lishi mumkun bо„lgan oqimlarga oldindan yо„nalish aniqlanadi. Kanallar kommutatsiyalanadigan tarmoqlarda yо„nalish tarmoq ma‟muri tomonidan ”qо„lda” beriladi yoki maxsus dastur va qurilmalarni jalb qilish orqali avtomatik ravishda topiladi.
Kanallarni kommutatsiyalash usulining afzalligi va kamchiligi nimada? Kanallarni kommutatsiyalash texnologiyasi tarmoqdagi tasodifiy voqealarni minimallashtirishga mо’ljallangan, yani bu texnologiya determenizmga qarab intiladi. Turli bо’lishi mumkun bо’lgan noaniqliklarni oldini olish maqsadida axborot almashuvini tashkillashtirish bilan bog’liq bо’lgan ishlarning kо’p qismi axborotlarni uzatish boshlanishidan oldin bajariladi. Avval berilgan manzil bо’yicha kerakli bо’lgan elementar kanallarning butun yо’li jо’natuvchidan qabul qiluvchigacha egalik qilishi bо’yicha tekshiriladi.
Shundek qilib, telefon orqali sо’zlashishlar, odamlar doimiy ravishda sо’zlash jadalligini о’zgartirib turadilar, yani jim turish bilan tez gapirish xollari. Natijada mos “tovush” axborot oqimlari notekis bо’lib qoladi, demak, axborot uzatish samaradorligi kamayadi. Tо’g’ri, telefonda sо’zlashish xolatida bu kamayish sezilarsiz darajada bо’lganligi tufayli, tovush trafigini uzatish uchun kanallarni kommutatsiyalovchi tarmoqlarni keng miqyosda ishlatish mumkun bо’ladi.
Kanallarni kommutatsiyalashli tarmoqning samaradorlikni ancha kо’p kamayishi kompyuter trafigi deb ataluvchi trafikni uzatilganda kuzatiladi – yani, kompyuter foydalanuvchisi ishlayotgan kompyuterdagi ilovalar xosil qilgan trafik. Bu trafik amaliy jixatdan deyarli xar doim tebranuvchi trafikdir. Masalan, Siz Internetdan navbatdagi saxifani yuklayotganingizda trafik tezligi keskin oshib ketadi, yuklash tugagandan sо’ng esa trafik amaliy jixatdan nolgachan tushib ketishi mumkun.