Kanali mahsuloti

  

29-BILET  

1.  Geoekologik  muammolar  va  ularning  hududiy  darajalari.  O‘zbekistonning 

geoekologik muammolari.  

  

Sanoat inqilobi davri – jamiyatning o‘z moddiy va ma’naviy eh- 

tiyojlarini qondirish maqsadida tabiatdan ayovsiz foydalanadigan hayot 

tarzi. Bu davr XVIII asrdan boshlangan bo‘lib, asosiy xususiyatlari: 1784 

yil bug‘ mashinasining yaratilishi bilan “sanoat inqilobi”, XX asr- ning 

o‘rtalarida esa – “Yashil inqilob”, ya’ni qishloq xo‘jaligida tub burilish 

amalga oshirildi va bu “inqilob”lar keyinchalik geotizimlarda ekologik 

tanglikni keltirib chiqardi; inson eng asosiy “geologik kuch”- ga aylandi; 

regional miqyosdagi geoekologik muammolar tarkib topdi; tabiiy 

muhitga kuchli ta’sir ko‘rsatildi (4-jadval). Jamiyatning tabiatga ta’siri 

kuchaydi. Tabiiy landshaftlar tez sur’atlarda o‘zgara boshlandi. Buyuk 

geografi k kashfi yotlar tufayli boshqa qit’alar ham o‘zlashtirila boshladi. 

Sanoat rivojlangani sayin jamiyatning tabiatga ta’siri ham or- tib bordi. 

Jamiyatning ehtiyojini qondirish, turmush darajasini ko‘tarish, kun sayin 

ortib borayotgan harbiy xarajatlarni qoplash maqsadida tabiat bag‘ridan 

uning boyliklari ayovsiz, pala-partish «yulib olindi». Bu davr ko‘pgina 

mamlakatlarda hozir ham davom etmoqda.  

  

Geoekologik muammolarning vujudga kelishi tabiiy jarayonlar va inson 

faoliyati bilan bog‘liq tarzda ro‘y berishi mumkin. Geoekologik 

muammolarni keltirib chiqaruvchi tabiiy omillar va jarayonlardan 

asosiy lari: vulqon otilishi, zilzila, surilma, ko‘chki, sel, suv toshqini, 

kuchli shamollar, yong‘inlar va boshqalar. Bunday omillar bevosita har 

bir geotizimning tabiiy xususiyatlari bilan bog‘liq bo‘lib, unda inson 

ishtiroki bo‘lmaydi.  

Inson va tabiiy muhitning o‘zaro ta’siri kelib chiqishi jihatidan ekologik 

muammo hisoblanadi. Lekin, u ma’lum geotizimda tur- li miqyosda 

---