Kalsit CaCO3

Karbonatlar Karbonat guruhi minerallari Yer po‘stida juda keng tarqalgan. Bular orasida kalsit (CaCO3) juda ko‘p tarqalgan bo‘lib, u asosan dengiz cho‘kindisi tariqasida g‘oyat katta qatlamlarni tashkil qiladi. Bulardan tashqari karbonatlar turli konlarda ma’dan minerallarining yo‘ldoshi sifatida xizmat qiladi. Karbonatlarning asosiy kationlari quyidagilar: Ca, Mg, Na, Fe; nisbatan kamroq – Cu, Zn, Pb, Mn, Tr, Bi. Suvsiz karbonatlarning qattiqligi yuqori bo‘lmaydi (odatda, 3–5 atrofida). Karbonatlarning suvda eruvchanligi yuqori. Karbonat guruhi minerallarining rangi xilma-xil bo‘lib, asosan xromoform elementlarga bog‘liq. Masalan, misli karbonatlar – yashil va ko‘k, tarkibida uran mavjud bo‘lgan karbonatlar sariq rangda bo‘ladi. Lantanoidga boy karbonat minerallari esa qo‘ng‘ir, kobaltlilar esa binafsha rangida bo‘ladi. Aksariyat karbonatlar ekzogen va gidrotermal jarayonlarda paydo bo‘ladi. Chunki ularning ko‘pchiligi okean va dengizlarda, nisbatan kamrog‘i – gidrotermal sharoitda yuzaga keladi. Karbonat guruhiga kiradigan minerallar suvsiz va suvli turlarga bo‘linadi.

Kalsit – CaCO3. Tarkibida CaO – 56 %, CO2 – 44 %. Aralashma holda Mg, Fe, Mn – 8 %gacha, kamroq – Zn – 2% gacha, Sr va boshqalar bo‘ladi. Kalsit – trigonal singoniyali, qattiqligi – 3, solishtirma og‘irligi – 2,8, ulanish tekisligi mukammal, ancha mo‘rt mineral. Uning yaxshi kristallari mavjud, kalsitning shakli o‘ziga xos belgi bo‘lib, hosil bo‘lish sharoitiga bog‘liq (33-rasm).