Kaferdasi

1-rasm. Marketing tadqiqotlarini amalga oshirish bosqichlari
1
1
Голубков Е.П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика 4 –е издание Учебник. М. 
«Финпресс» 2015. 496 с.
Maqsadni tanlash 
Farazni ilgari surish 
Algoritm ishlab chiqish 
Vazifani bеlgilash 
1-bosqich Markеting 
Samaradorlikni baxolash 
Xulosalar 
Tavsiyalar 
5-bosqich. 
Tadqiqot natijalarini 
rasmiylashtirish 
Ma'lumotlarni taxlil qilish 
Ma'lumotlarni modеllashtirish 
Ma'lumotlarni bashorat qilish 
4-bosqich. 
Modеllar bankini shakllantirish 
Markеting-mеnеjmеnt 
uslubiyatlari 
Itisodiy-matеmatik uslubiyatlar 
Statistik uslubiyatlar 
Axborot uslubiyati 
Tarmoq rеjalashtirish 
uslubiyatlari 
Chiziqli va dinamik dasturlash 
uslubiyatlari 
2-bosqich. 
Topshiriqni aniqlashtirish tadqiqot 
uslubiyatini ishlab chiqish 
Axborot to’plash 
Axborotni qayta ishlash 
Axborotni saqlash 
3-bosqich. 
Axborot bankini shakllantirish 
1-bosqich. 
Markеting tadqiqoti 
kontsеptsiyasini ishlab chiqish 

---

9 
Korxonaning marketing faoliyatini strategiyasi va taktikasini tanlash va 
amalga oshirishda tadqiqotchilarning konkret yo‘nalishidan foydalanishini taqazo 
etadi. 1-rasmda marketing tadqiqotlarini amalga oshirish bosqichlari keltirilgan. 
Bozorni o‘rganmasdan turib barcha axborotni tizimli ravishda to‘plash, tahlil etish 
va solishtirish imkoniyati bo‘lmaydi. 
Har bir bosqichda o‘ziga xususiyat mavjud. Masalan, 1 –bosqichni ko‘rib 
chiqadigan bo‘lsak, marketing tadqiqotlari konsepsiiyasini ishlab chiqishda, 
avvalom bor korxona oldiga qo‘ygan maqsadni belgilab oladi. 
Keyingi jarayonda esa, farazni (gipotezani) ilgari suradi. Chunki taxminlar 
asosida kelib chiqadigan jarayon va natijalar farazi ko‘zda tutilai. Shuningdek, 
ushbu maqsaddan kelib chiqib ketma-ketlik algoritmini ishlab chiqiladi. Algoritm 
asosida konsepsiya to‘g‘ri yo‘naltirilgan bo‘ladi va ko‘zlangan maqsad sari vazifalar 
belgilanadi.
Ikkinchi bosqichda esa, topshiriqga aniqlik kiritiladi va uslubiyat ishlab 
chiqiladi. Ushbu umlubiyatlar orqali dastur ishlab chiqiladi. Har bir uslubiyatning 
o‘ziga xos xususiyatlari va yo‘nalishlari mavjud. Masalan, statistik uslubiyatda 
miqdoriy va sifat tadqiqotlarini ishlab chiqish mumkin va hokazolar.
Faqat ushbu jarayonlarni bajarilgandagina bozorni tanlash, sotuv hajmini belgilash, 
bozor faoliyatini prognozlashtirish va rejalashtirish bo‘yicha qaror qabul qilish 
mumkin.
Umuman olganda, marketing tadqiqotlari loyihasi – bu marketing 
tadqiqotlarini bajarish sxemasi bo‘lib, unda ushbu tadqiqotning har bir bosqichi 
bayon qilinadi va talab qilinadigan axborotlarni olish uchun zarur barcha jarayonlar 
belgilab olinadi. U muammoni aniqlashga va ushbu muammoni xal qilish usulini 
tanlashga asoslanadi. 
Marketing tadqiqotlarini o‘tkazish jarayoni uning natijalarining 
korxona faoliyatiga ta’sir ko‘rsatishga, qaysi uslublar, mablag‘, vositalardan 
foydalanish bilan uzviy ravishda bog‘liqdir. Marketing tadqiqotlarining o‘rni 

---

10 
korxona sharoitida zaruriy tashkil etuvchi omillarning o‘zaro bir – biriga 
bog‘liqligi bilan aniqlanadi. 
Shu bilan birga marketing tadqiqotlari o‘tkazilishi quyidagi 
elementlarini o‘z tarkibiga oladi:
• Tadqiqot metodologiyasi;
• Taxliliy modullar;
• Izlanish savollari;
• Gipotezalar (Taxminlar);
• Omillar;
Tadqiqot metodologiyasi deganda faoliyatning tuzilmasi, mantiqiy 
tashkil etilishi, uslub va vositalari haqidagi nazariy yondashuvlar tushuniladi. 
Marketing metodologiyasi quyidagi bosh elementni kiritishimiz mumkin
2
:
1. Prinsiplar;
2. Boshqaruv usullari;
3. Marketing tadqiqotlari vositalari;
4. Qaror qabul qilishning ijobiy uslublari;
5. Axborot to‘lash uslublari
Marketing 
tadqiqotlari 
ob’ektiv 
ma’lumotlar 
va 
nazariy 
yondashuvlarga tayangan holda amalga oshirilishi lozim.
3
Nazariy – metodologik yondashuv amalga oshirilayotganda marketolog 
tominida mavjud maxalliy va xorijiy olimlar ishlanmalari, mavjud akademik 
manbaalar (kitob, jurnal, monografiyalar), statistik hisobot va me’yoriy 
xujjatlardan foydalanishi lozim.
2
Naresh M. Marketing research. Second edition. 2014 by Pearson Edu
3
Philip Kotler, Kevin Lane Keller. Marketing management. 12 th edition. 2010 by Pea.

---

11 
Nazariya 
(theory) 
– 
ma’lum 
fundamental 
tasdiqlovchi 
(aksiomalar)larga 
tayangan 
holda 
ma’lum 
konsepsiyalarning 
o‘zaro 
bog‘liqligi.
Ob’ektiv ma’lumotlar ( Objective evidence)– empirik tasdiqlangan holisona 
ma’lumotlardan iborat.