Kafedrasi yuldasheva aziza isamiddinovna

BOB O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA SUG‘URTA FAOLIYATINING MEYORIY-HUQUQIY ASOSINI DAVLAT TOMONIDAN YANADA TAKOMILLASHTIRISH, SHUNINGDEK USHBU FAOLIYATNI BOSHQARISHDAGI MUAMMOLAR

1. 
   Respublika sug‘urta bozoridagi mavjud muammolar va
   

ularni bartaraf etish istiqbollari................................................. ⁵⁰

2. 
   Sug‘urta faoliyatini davlat tomonidan rivojlantirish hamda
   

^{mavjud meyoriy-huquqiy hujjatlarni takomillashtirish} 61 bo‘yicha takliflar.......................................................................

XULOSA………………………………………………………………… ₆₈

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI……....................
73

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgach, jahon hamjamiyatida tutgan o‘rnini mustahkamlash yo‘lida eng avvalo iqtisodiy barqarorlikni qo‘lga kiritishi masalasini qo‘ydi. Bunda, iqtisodiyotning barcha mavjud tarmoqlarini modernizatsiya qilish, yangilarini esa o‘ziga hos va jahon talablariga mos ravishda tashkil etish ishlari boshlandi.
Boshqa sohalar qatorida sug‘urta sohasida ham tubdan yangilash va qayta tashkil etish chora-tadbirlari keng qamrovda amalga oshirila boshlandi. Ma’lumki, taraqqiyotning o‘zbek modeliga asoslangan holda bozor iqtisodiyotiga o‘tishning besh tamoilidan biri bo‘lgan “davlat – bosh islohotchi” tushunchasi bejizga alohida takidlab o‘tilmagan. Chunki mamlakat miqyosida amalga oshiriladigan barcha islohotlar davlat nazorati va uning boshqaruv fnksiyasiga asoslangan holda amalga oshiriladi. Sug‘urta faoliyatini rivojlantirishda ham eng avvalo aynan shu yo‘l tanlandi. Eng avvalo soha faoliyatini tartibga soluvchi qonunchilik bazasini yaratish va bozorda davlat mulki asosida faoliyat yuritadigan sug‘urta kompaniyalarini tashkil etish aoasiy maqsad sifatida belgilandi.
Iqtisodiy islohotlar tufayli sug‘urta faoliyati bosqichma bosqich rivojlana boshladi. Tarmoqda raqobat asosida faoliyat ko’rsatadigan turli mulk shaklidagi sug‘urta tashkilotlari asta sekim vujudga kela boshladi. Bu esa o‘z navbatitda sohada sof raqobatni ta’minlash va istemolchilarga sifatli xizmat ko‘rsatishni nazorat qilish kabi masalalarning vujudga kelishiga zamin yaratdi. Bunda soha faoliyati ustidan davlat nazoratini o‘rnatgan holda sug‘urta tashkilotlari faoliyatini qonun hujjatlariga asoslangan holda amalga oshirilishi va sug‘urtalanuvchilar manfaatlarini himoya qilish mexanizmini yaratish masalasi muhum ahamiyat kasb etdi.
Sug‘urta sohasining rivojlanishida Prezidentimiz Islom Karimovning tashabbuslari alohida ahamiyatga ega.
Sug‘urta faoliyatini rivojlantirish yo‘lida prezidentimiz ko‘pgina qaror va farmonlarni qabul qilib kelmoqda. Bularga 2002 yil 31 yanvardagi PF-3022-
sonli "Sug‘urta bozorini yanada erkinlashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi Farmon, 2007 yil 10 apreldagi PQ-618-sonli “Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori, 2010 yil 26 noyabrda qabul qilgan “2011 - 2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to‘g‘risida” PQ-1438-son Qarorlarini misol qilish mumkin.
Bu prezidentimiz I.A.Karimovning quyidagi so’zlari bilan o’z tasdig’ini topgan: “Biz uchun asosiy vazifa – ishlab chiqarishni texnik va texnologik jihatdan uzluksiz yangilab borish, doimiy ravishda ichki imkoniyat va zaxiralarni izlab topish, iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, sanoatni modernizatsiya va diversifikatsiya qilishni izchil davom ettirishdan iborat bo‘lishi zarur. Bank, sug‘urta, lizing, konsalting va boshqa turdagi bozor xizmatlari barqaror sur’atlar bilan rivojlanmoqda, ular xususiy sektor va kichik biznes rivojiga xizmat qilmoqda. xizmat ko‘rsatish sohasida 80 ming 400 ta kichik biznes subyekti faoliyat yuritmoqda va bu xizmat ko‘rsatish sohasi korxonalari umumiy sonining 80 foizdan ortig‘ini tashkil qiladi.”¹
Ushbu mavzu doirasida mamlakat sug‘urta bozorini davlat tomonidan tartibga solishning zarurati va uning o‘rnini o‘rganish, uni takomillashtirish chora tadbirlari yuzasidan taklif va tavsiyalar berish tadqiqotning dolzarbligi sanaladi.