Kafedrasi husanov nishonboy abdusattorovich dilmurodova nilufar asatullayevna

 
Og’zaki nutq:  
Mavzuga oid matnni o’qib tushunish. 
Matndagi termin va iboralarning ma’nosini izohlash.  
Matnga munosabat bildirib so’zlash.  
Mavzu bo’yicha bahs-munozarada ishtirok etish.  
 
Yozma nutq:  
Ommaviy axborot vositalarining faoliyati haqida fikr bildirish. Teleko’rsatuvlar va 
radioeshittirishlar, gazeta va jurnallardagi materiallar, reklama matnlarini tahlil 
qilish. 
 “XXI asrda axborotning o’rni” mavzusida esse yozish.  
 
GRAMMATIKA. 
Publitsistik uslub va uning xususiyatlari.  
Publisistika  (lat.  «xalq,  omma»)  davrning  eng  muhim,  dolzarb  masalalarini 
o`quvchilarga,  tinglovchilarga,  tomoshabinlarga  gazeta-jurnal,  radio,  televideniye 
orqali yetkazish, ommani jonlantirish, kishilarning ongiga atrofda sodir bo`layotgan 
voqealarni  singdirish,  ularning  ijtimoiy  qarashlarini  shakllantirish  uchun  xizmat 
qiladi.  Ommaviy  axborot  vositalarida  (gazeta-jurnal,  radio,  televideniye),  Oliy 
majlis  yig`inlarida,  turli  xil  anjumanlarda  qo`llaniladigan  nutq  uslubi  publitsistik 
uslub sanaladi. Publitsistik uslub ikki xil shaklda namoyon bo`ladi: 1) yozma shakl; 
2)  og`zaki  shakl;  Ijtimoiy-siyosiy  masalalarga  bag`ishlangan  bosh  maqolalar, 
felyeton  va  pamfletlar,  murojaatnomalar,  chaqiriqlar,  deklaratsiyalar  publitsistik 
uslubning yozma shakliga mansubdir. Radio va televideniyeda chiqayotgan siyosiy 
sharhlovchilar, notiqlarning nutqlari esa publitsistik uslubning og`zaki shaklidir. 
Publitsistik  uslubning  o`ziga  xos  xususiyati  shundaki,  u  muayyan  ijtimoiy 
masalalarga  faol  munosabatda  bo`lish,  hozirjavoblik,  ta’sirchanlik  belgilariga  ega. 
Bunday  nutq  uslubida  ijtimoiy-siyosiy  tushunchalarni  ifodalovchi  so`zlar  ko`proq 
qo`llaniladi. M., isyon, irqchilik, qo`poruvchilar, siyosiy tanglik, bitim va boshqalar. 
 Publitsistik  uslub  -  matbuot,  radio,  teleko`rsatuvga  xos  bo`lgan  tildir.  Bu 
uslub rasmiy va dolzarb xabarlar, axborotlar, e’lonlar, reportaj, bosh maqolalardan 
iborat  bo`ladi.  Ularda  fikr  kichik  hajmdagi  ommabop  jumlalar  orqali  ifodalanadi. 
Zarur  o`rinda  asoslar  keltiriladi.  Shuning  uchun  ham  rasmiy  xabarlarda 
«muxbirimizning xabar berishicha, elchixona xodimining so`ziga ko`ra, muxbirimiz 
voqea  ro`y  bergan  joydan  xabar  beradi  ...»  va  hokazo  iboralar  qo`llanadi.  Har  bir 
xabarga ta’sirli, xabarning asosiy mohiyatini ifodalovchi sarlavhalar qo`yiladiki, bu 

---

78 
 
hol  o`quvchining  diqqatini  jalb  qiladi.  («Qonun  barchaga  barobarmi?»,  «Kafolat  
va‘da  emas»,  «Chetlatilgan  mutaxassis»,  «Tuya  ko`rdingmi  –  yo`q»,  «Chumchuq 
so`ysa  ham  qassob  so‘ysin»).  Ayrim  hollarda  vaqtli  matbuotda  felyeton,  kichik 
hikoyalar, romandan parchalar ham beriladi. Bu holda ommabop uslub badiiy uslub 
bilan  qo`shilib  ketadi.  Ommabop  uslub  kundalik  ijtimoiy  hayot  ko`zgusidir. 
Ommabop  uslubni  shakllantiruvchi  vositalar  ijtimoiy-siyosiy  atama  va  birikmalar 
bo`ladi:  fuqarolik  burchi,  iqtisodiy  tejamkorlik,  siyosiy  vaziyat,  siyosiy  va  ijtimoiy 
kuchlar,  iqtisodiy  vaziyat,  hukumat  tangligi  va  b.  Publitsistik  uslub  ommaviy 
axborot  vositalari  uslubidir.  Bu  uslubning  muhim  xususiyati  axborot  berish  va