Кафедраси фан социология 6-мавзу. Жамият социал структураси ва стратификацион жараёнлар

5

Ижтимоий страталар таснифини тузишда қиёсий таҳлил усулларидан фойдаланиш.

1	Даромадлар тақсимланишидаги ўзгаришлар
2	Иқтисодий мақом ва профессионал-таълим савияси билан боғлиқ социал қатламларнинг жамият қатламлашув жараёнида жойлашиш таркибининг ўзгариши.
3	Социал қатламлашувнинг қуйи ва юқори қатламларида социал ҳаракатчанлик миқёсларининг ўзгариши.
4	Ўтиш даврининг дастлабки босқичида содир бўлаётган ўзгаришлардан ютиб чиққанларга нисбатан мағлуб бўлганлар кўпроқ бўлиб чиқиши. Шунинг учун жами-ятнинг социал табақалашувида содир бўлувчи мойилларни тушуниш давлатнинг тўғри ижтимоий сиёсатни ишлаб чиқишининг зарурий шартидир.

4- режа. Социал ҳаракатчанликнинг демографик омиллари. Эмиграция ва миграция. Меҳнат ва иқтисодий миграция. Хорижий ишчи кучлар бозори. “Ақллар оқими”

Миграция ва унинг тарихий омиллари ва турлари:
Аҳоли миграцияси.
Эмиграция.
Меҳнат ва иқтисодий миграция.
Хорижий ишчи кучлар бозори.
Урбанизация.
“Ақллар оқими” ва ҳ.к.
Халқаро ишчи кучи миграцияси ХХ асрга келиб, халқаро иқтисодий муносабатлар (ХИМ)нинг алоҳида соҳасига айланиши сабаблари:
1. Меҳнат жамоаларининг байналминаллашуви;
2. Ижтимоий – демографик ўзгаришлар;
3. Фан-техника ва ахборот соҳасидаги инқилоб;
4.Интеграция жараёнлари-
нинг ривожланиши;
5. Транс миллий корпорациялар фаолияти.
Давлатлар томонидан меҳнат миграциясини тартибга солиш.
Мигрантларни қабул қилувчи (импортёр - мамлакатлар):
1) Форс кўрфази мамлакатлари (Саудия Арабистони, Қатар, Қувайт, Бахрайн, Бирлашган Араб Амирлиги).
2)Лотин Америкаси (Аргентина, Бразилия, Мексика).
3)Осиёнинг (Индонезия, Малайзия, Сингапур, Тайван, Исроил).
4)Африкада (фақат ЖАР) янги инду мамлакатлар.
5) МДҲдаги (Россия, Украина, Белорусия, Молдавия, Қозоғистондан йилига 300-500 минг киши импорт қилинади).
6)Шимолий Америкада (АҚШ ва Канада).
7)Европа иттифоқи мамлакатлари: Франция (мамлакат аҳолисининг 8 фоизи хорижликлар), Германия (7.5 %), Буюк Британия, белгия, Нидерландия, Швеция, Австралия каби.
2. Мигрантларни жўнатувчи (экспортёр - мамлакатлар):
1) Осиё, Африка, Лотин Америкаси, Марказий Осиёдаги, МДҲдаги бир қатор давлатлари (масалан, Украинадан Россияга). МДҲдан йилига 10 минг киши экспорт қилинади. Бу кўрсаткич ошиб бормоқда.
2) Ғарбий Европа ва Шимолий Америка мамлакатлари ўртасида ва ҳ.к.
ХХ аср охирига келиб, меҳнаткаш мигрантлар-нинг бу йилдаги ўртача миқдори 35 млн. кишига етди (1960 йилда 3.5 млн.).
ХХ аср 90 йиллари давомида белгиланган квота 675 минг киши бўлишига қарамай йилига 1 млн.дан ортиқ мигрантлар АҚШга кириб келган.
Жаҳон ишчи кучи бозори (ЖИКБ) доирасидаги муносабатларни тартибга солишнинг асосий халқаро меъёрий ҳужжатлари Халқаро меҳнат ташкилотининг 1962. 1975. 1982 йиллардаги конвенциялари ҳисобланади.