Kafedrasi “biotexnologiya” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

12-mavzu. Immobilizatsiya qilingan fermentlar


_{Maqsad: talabaning mavzu bо‘yicha ijodiy yondosha olishi va ilmiy mushohada yuritishiga erishish.
Malaka va ko’nikmani shakillantirish:} talabada fermentlarni immobilizatsiya qilish bо‘yicha ma’lumotlar bilan tanishish ko’nikmasini shakillantirish.
Talaba mustaqil tayyorlanishda quyidagilar nazarda tutiladi:

1. 
   Matn bilan tanishish.
   
2. 
   Amaliy enzimologiya yutuqlarini biotexnologik jarayonlar va fermentlarni sanoatda qо‘llash chegaralari bilan tanishish
   
3. 
   O’zbekistonda amaliy enzimologiya yutuqlarini biotexnologik jarayonlar va fermentlarni sanoatda qо‘llashni o’rganish borasida amalga oshirilayotgan ishlar ko’lamini tahlil qilish
   
4. 
   Amaliy enzimologiya yutuqlarini biotexnologik jarayonlar va fermentlarni sanoatda qо‘llash shart-sharoitni tanlay olish
   
5. 
   _{O`rganilgan materiallarni taqdimot qilish.}
   

GENLARNI KLONLSH BOSQICHLARI


E. coli bakteriyasining DNKsini va shu bakteriya plazmidasini alohida idishlarda EcoRl restriktaza fermenti bilan ishlov beriladi.



Ferment plazmidaning halqasimon DNK ko`sh zanjirini fa`at bir joydan kesib, plazmidani «yopishqoq» uchli ochiq holatga o`tkazadi.



DNK molekulasida EcoRl restrikta­za fermenti taniy oladigan maxsus nukleotidlar izchilligi qancha bo`lsa, shuncha bo`lakka bo`linadi.




DNK bo`laklarini elektrofo­rez moslamasida katta kichikligiga qarab ajratiladi.



DNK bo`laklari maxsus bo`yoq bilan bo`yaladi.



Bir xil kattalikdagi DNK bo`laklarini oddiy ko`z bilan ko`rish mumkin.Plazmid tarkibiga xromosoma DNK bo`lagi kiritiladi.



Elektroforez gelidan istalgan DNK bo`lagini suvda eritib ajratib olinadi.



Ajratib olingan «yopishqoq» uchli DNK bo`lagi ochiq holatdagi «yopishqoq» uchli plazmid DNKsi bilan aralashtirilib ligaza fermenti yordamida tikiladi.



Rekombinat plazmid hosil kilinadi. Rekombinat plazmidli bakteriyalarda antibiotikka chidamlilik geni bo`lganligi sababli antibiotik ta'sirida o`lmaydi.





Rekombinat plazmid plazmidsiz, ya'ni antibiotik ta'siriga chidamsiz bakteriyaga kiritiladi.


Tajriba o`tkazilayotgan probirkaga an­tibiotik qo`shib rekombinant bakteriya kloni ajratib olinadi va ko`paytiriladi.




Klonni tashkil etuvchi har bir bakteriyada yot (geterologik) DNK bo`lagi bor bo`lib, bakteriya biomassasi qanchalik ko`paytirilsa, yot DNK bo`lagi shunchalik ko`payadi.