Kafedrasi axborot tizimlarini loyihalash fanidan o‘quv-uslubiy majmua

2.8. Ketma-ketliklar (Sequence) diagrammasini yaratish

Ishning maqsadi. Talabalarga ketma-ketliklar diagrammasini yaratish bo‘yicha amaliy bilim berish.

Qisqacha nazariy ma’lumotlar:

Sequence diagrammasi shunchaki ketma-ket tartibda obyektlar orasidagi o‘zaro ta’sirni tasvirlaydi. UMLda Sequence diagrammasini qo‘llashdan maqsad tizimdagi xabarlar oqimining ketma-ketligini tasavvur qilishdir. Sequence diagrammasi vaqt bo‘yicha tartiblangan voqealar ketma-ketligi sifatida ikki hayot chizig‘i o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirni ko‘rsatadi.

Sequence diagrammasini tuzishdagi asisy qoidalar quyidagilardan iboratdir:

• 
  Sequence diagrammasi tizimdagi ssenariyning amalga oshirilishini ko‘rsatadi. Tizimdagi hayot chiziqlari tizimni bajarish jarayonida ishtirok etadi.
  
• 
  Sequence diagrammasida hayot chizig‘i vertikal chiziq bilan ifodalanadi.
  
• 
  Ikki yoki undan ortiq obyektlar orasidagi xabarlar oqimi sahifaning pastki qismiga cho‘zilgan vertikal nuqta chiziq yordamida ifodalanadi.
  
• 
  Sequence diagrammasida yuqorida tavsiflangan har xil turdagi xabarlar va operatorlar qo‘llaniladi.
  
• 
  Sequence diagrammasida iteratsiya va tarmoqlanish ham qo‘llaniladi.
  

Notations in Sequence Diagram
Yuqoridagi Sequence diagrammasi hayot chizig'i belgilarini va ketma-ketlik diagramma­sida ishlatiladigan turli xabarlarning yozuvlarini o‘z ichiga oladi, masalan, yaratish, javob berish, asinxron xabar va boshqalar.
Berilgan ketma-ketliklar (Sequence) diagrammasidagi hodisalarning tartiblangan ketma-ketligi quyidagicha:

• 
  Buyurtma berish.
  
• 
  Kassaga pul to'lash.
  
• 
  Buyurtmani tasdiqlash.
  
• 
  Buyurtma tayyorlash.
  
• 
  Buyurtma miqdori.
  

Agar biror kishi operatsiyalar tartibini o‘zgartirsa, bu dasturning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Bu, shuningdek, noto‘g‘ri natijalarga olib kelishi mumkin. Yuqorida keltirilgan ketma-ketlik diagrammasidagi har bir ketma-ketlik boshqa turdagi xabarlar yordamida belgila­nadi. Diagrammadagi barcha o‘zaro ta’sirlarni belgilash uchun bir xil turdagi xabarlardan foydalanish mumkin emas.


Topshiriqlar:

1. Sequence diagrammasi nima va u qanday vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan?

2. Sequence diagrammasining asosiy elementlarini nimalar tashkil etadi?
3. Sequence diagrammasini yaratish usullari haqida yozma ma’lumot tayyorlang.