Kafedrasi abdullayev utkir azimovich

2.Inflyatsiyani yuzaga keltiruvchi monetar omillar 
Ayni vaqtda, respublikamizda tabiiy monopoliyalar mahsulotlari va xizmatlari 
baholarining o’sish sur’atlarini yuqori ekanligi, shuningdek, respublikamizda 
inflyatsion targetlashning prognozlash amaliyoti qo’llanilayotganligi Markaziy 
bankning inflyatsiyaga qarshi kurash siyosatining samaradorligini oshirishga 
to’sqinlik qilmoqda. 
Inflyatsiya – pul muomalasi qonunining buzilishi, iqtisodiyotda tovar massasi 
hamda pul massasi o’rtasidagi nomutanosiblik jarayonida vujudga keladi. 
Inflyatsiyani vujudga kelishiga qator omillar ta’sir qilib, ularni ichki va tashqi 
omillarga ajratish mumkin.
1-rasm. Inflyatsiyaga ta’sir etuvchi omillar haqida ma’lumot 
 
Rasmda qayd etilgandek, ichki omillar tarkibiga ortiqcha pul massasi vujudga 
kelishi, milliy valyutaga nisbatan ishonchning pasayishi, mamlakatning 
nomutanosib to’lov balansi kabilarni kiritish mumkin.
141
Кудрин А. Инфляция: российские и мировые тенденции // Вопросы экономики. – Москва, 2007. - №10. – 
С. 4 - 26. 

---

 
Tashqi omillarga mamlakat tashqi siyosatining beqarorligi, iqtisodiy 
inqirozlar, moliya va fond bozorlarida indekslarning o’zgarishi kabilarni keltirish 
mumkin. 
Inflyatsiyaning vujudga kelishiga muomala va ishlab chiqarish sohasi, 
shuningdek, mamlakatdagi iqtisodiy – siyosiy omillar ham sabab bo’ladi.
Inflyatsiyaning vujudga kelishida pul muomalasi omillariga byudjet 
taqchilligini qoplash maqsadida muomalaga qo’shimcha tarzda chiqarilgan pullar, 
iqtisodiyotda asossiz ravishda berilgan kreditlar hajmining ortib borishi, mamlakat 
pul – kredit siyosatiga aholi ishonchining pasayishi va boshqalar sabab bo’ladi. 
Ishlab chiqarish va iqtisodiy siyosiy omillarga mamlakatda import hajmining 
eksport hajmidan ortib ketishi, tovarlar va ko’rsatilayotgan xizmatlar hajmi va 
sifatining pastligi, byudjet – soliq siyosati, mamlakatning tashqi va ichki iqtisodiy 
munosabatlar doirasida amalga oshirayotgan siyosati va boshqalar sabab bo’ladi. 
Inflyatsiyaning vujudga kelishining asosiy sabablaridan biri iqtisodiyotdagi 
yalpi talab va yalpi taklif o’rtasidagi muvozanatning buzilishidir. Inflyatsiya 
sharoitida kapital ishlab chiqarish doirasidan muomala doirasiga oqib o’ta 
boshlaydi, chunki ishlab chiqarish jarayoni iqtisodiy jihatdan samarasiz sohaga 
aylanib boradi.
Muomala jarayoni ko’p vaqtni talab etmaganligi bois, dastlabki bosqichlarda 
uning ishtirokchilariga ma’lum miqdorda iqtisodiy foyda keltiradi, lekin inflyatsiya 
jarayonlarini tezlashtirishga xizmat qiladi.
Inflyatsiya mexanizmi o’z – o’zidan rivojlanib, barcha soha va tarmoqlarni 
qamrab oladi, uning ta’sirida jamg’armalar hajmi qisqaradi, kredit, investitsiya va 
tovarlar taklifi kamayadi.