Кафедра: Тиббий ва биологик кимё Фан: биокимё

Translatsiya uchun zarur shartlar
•
Aminokislotalar
•
t-RNK 
•
AmRNK 
•
Ribosomalar
•
Energiya 
•
Oqsil faktorlari:
- kep- bog`lo`vchi 
oqsillar; 
- Initsiatsiya faktori 
(IF-1, IF-2, IF-3); 
- Elongatsiya faktori (EF); 
- Ozod qilish faktori 
(R-faktori); 
•
Peptidiltransferaza
•
Mg
2+
•
aminoasil-tRNK-
sintetaza

---

---

• Oqsil sintezi boshqa matritsali biosintezlardan 
matritsa va mahsulot o`rtasida komplementar 
muvofiqlik yo`ligi bilan farq qiladi.
• Matritsa 4 xil nukleotiddan tashkil topgan bo`lsa, 
polipeptid zanjir 20 xil aminokislotadan tashkil 
topgan.
• Matritsaning nukleotidlar ketma-ketligida 
aminokislotalar shifrlanishining malum qonuni 
mavjud. 
 

---

Genetik kod 
•
Genetik kod 
— bu oqsildagi 
aminokislotalar ketma-ketligi 
to`g`risidagi axborotning RNK yoki 
DNKdagi nukleotidalar ketma-ketligi 
yordamida ifodalanishi. 

---

Xar Gobind 
Korana (AQSh)
Marshal Uorren 
Nirenberg (AQSh)
Genetik kod va uning oqsil sintezidagi 
o`rnini aniqlaganliklari uchun.
Nobel mukofoti sohiblari 

---

Genetik kod
1 
У 
А 
У 
Г 
Ц У 
У Г 
У 
А У Г А Ц Г А Г 
А 
У А 
2 3 
ТРИПЛЕТ
(КОДОН) 
1.TRIPLETLIK 
2. USTMA UST 
TUSHMAYDI
АК 
ЛЕЙ 
3. SPECEFIK 
GEN 
5.UZLUKSIZ 
6. Universallik B = Z = O`= H 
1. Bir aminokislota 3ta nukleotid bilan kodlanadi. 
(triplet
) 
2. Bir nukleotid ikkita triplet tarkibiga kirishi mumkun emas.
3. 
Triplet bitta aminokislotani kodlaydi. 
4
. Bir aminokislota birdan ortiq kodon bilan shifrlanishi mumkin . 
5
. Genning ichida tripletlarni arjaruvchi belgi yo`q. (stop kodonlar) 
6.UNEVERSAL 
4.AYNAMACHILIK (ВЫРОЖДЕН) 

---

Translatsiya – bu RNK matritsasi 
orqali aminokislotalardan oqsil 
sintezi jarayoni bo`lib, uni 
ribosomal komplekslar amalga 
oshiradi va bu jarayonda RNK 
molekulalari muhim rol o`ynaydi. 

---

• E. coli hujayrasi 15000dan ortiq ribosomalarga (65% 
rRNK va 35% oqsildan iborat) ega. 
• Ribosoma 2ta teng bo`lmagan subbirlikdan iborat: 
juda katta RNK molekulalaridan iborat bo`lgan 30S 
va 50S.
• 50S tarkibi: 5S- va 23S-rRNK + 36 oqsil. 
• 30S tarkibi: 16S-rRNK + 21 oqsil. 
• RNK yuzasini ikkilamchi oqsillar o`raydi. 

---