Kafedra mudiri: I. Qur’onov

Dori emboliyasi – moyli eritmalarni qon tomir bo‘shlig‘iga tushib qolishi va tiqilishi, masalan, tokoferol eritmasining ilgari inyeksiya qilingan joyda paydo bo‘lgan infiltratga qayta inyeksiya qilinganda yuzaga keladi. Qattiqlashgan (infiltratlangan) to‘qimadagi arteriya va venalar harakatchanligi susayib, ularning bo‘shlig‘i ochilib qoladi. Ignaning uchi tasodifan arteriya bo‘shlig‘iga tushib qolishi mumkin, shunda yuborilgan tokoferol eritmasi unga tiqilib qoladi yoki moy tomchilari qon oqimi bilan arteriyaning tarmoqlariga surilib borib, ularni berkitib qo‘yadi. Har qanday holda ham shikastlangan arteriya sohasida to‘qimalarning qon bilan ta'minlanishi buziladi. Bunda inyeksiya qilingan joyda og‘riq tobora kuchayib boradi, shish va qizarish paydo bo‘ladi, bu soha terisi qizil-ko‘kimtir tusga kiradi, mahalliy va umumiy harorat ko‘tariladi. 3–4- kunga kelib to‘qimalar halok bo‘la boshlaydi, so‘ngra ular ko‘chib yara hosil qiladi. Bu asoratni darhol bartaraf etish shart. Moy embolining ochilib qolgan infiltrat venasiga tushishi ko‘proq kuzatiladi, chunki venalarning soni ko‘p va ularning devorlari yupqa bo‘ladi. Embollar bu yerdan o‘pka tomirlariga tushadi, bunda nafas qisadi, yo‘tal xuruji tutadi, bemor ko‘karib ketadi va ko‘krakda qisilish sezgisi, og‘izda yubo²r⁵i⁴lgan moddaning ta'mi paydo bo‘ladi. Asorat oqibatida bemor halok bo‘lishi mumkin. Bunday hodisa sodir bo‘lmasa, 5–10 daqiqadan so‘ng yog‘ embollarining bir qismi o‘pka tomirlaridan katta qon aylanish doirasiga va miya tomirlariga tushishi mumkin, natijada qattiq bosh og‘riydi, bosh aylanadi, ko‘ngil behuzur bo‘ladi, quloq shang‘illaydi va bemor qisqa muddatga hushidan ketadi, bir necha soatdan keyin esa ko‘ruv, eshituv qobiliyatining pasayishi, qo‘l- oyoqlarning tortishishi, falajlar vujudga keladi. Ko‘pincha bu asoratlar batamom yo‘qoladi. Ba’zan esa o‘pkada (embollar atrofida) maddalar paydo bo‘ladi, miyadagi o‘zgarishlar esa uzoq muddatga qoladi. Dori emboliyasining oldini olish maqsadida teri osti inyeksiyalari uchun bemor tanasining shunga mos keladigan hamma sohalaridan: bilakning tashqi sathidangina emas, balki sonlarning oldingi tashqi sathi, qorin devoir va kurak sohalaridan ham foydalanish mumkin. Тeri osti inyeksiyalarini dumba sohasiga qilmaslik, bu sohalarni mushaklar orasiga qilinadigan inyeksiyalar uchun qoldirish lozim.