Кадрлар малакасин ошириш ва статистик тадқИҚотлар институти т а қ д и м о т тайёрлади: Назиров Камолиддин Зокирович

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси
Манба: http://uza.uz 30.12.2020 йил
Аҳолини рўйхатга олиш тадбири - кенг қамровли, узоқ вақт ва кўп маблағ талаб қилувчи тадбир бўлиб, мамлакатда яшовчи барча аҳолига оид бўлган демографик, иқтисодий ва ижтимоий маълумотларни йиғиш, умумлаштириш, баҳолаш, таҳлил қилиш ва эълон қилишнинг ягона жараёни бўлиб, аҳоли тўғрисидаги маълумотларнинг асосий манбаи бўлиб ҳисобланади.
Аҳолини умумий рўйхатдан ўтказиш тадбири тарихига назар солсак, аҳоли сонини ҳисобга олишга бўлган эҳтиёж узоқ тарихга бориб тақалади.
Тарихий манбаларга кўра, Қадимги Хитой, Миср, Греция, Япония, Рим ва Эронда аҳоли ҳисобини юритиш тўғрисидаги маълумотлар мавжуд.Лекин аҳолини ҳисобга олишнинг мақсади ва услублари жуда содда кўринишда бўлиб, ҳозирги замонавий кўринишдан кескин фарқ қилган.Аҳолини ҳисобга олиш қадимги вақтларда асосан ҳарбий ва солиқ ундириш мақсадларида зарур бўлган.
Тартибли кўринишдаги аҳолини умумий рўйхатдан ўтказиш 1790 йилда АҚШда ўтказилган, ундан сўнг 1800 йилда Швеция ва Финландияда, 1801 йилда Англия, Дания, Норвегия ва Францияда ўтказилган.
Ўзбекистон ҳудудида биринчи марта аҳолини умумий рўйхатдан ўтказиш Россия Империясининг биринчи умумий аҳолини рўйхатдан ўтказиш доирасида 1897 йилда бўлиб ўтган. Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикасида Аҳолини рўйхатга олиш тадбири умуман ўтказилмаган бўлиб, мазкур тадбир илк маротаба ўтказилиши белгиланди.
1.Аҳолини рўйхатга олиш тартиби, моҳияти, истиқболи ва хориж тажрибаси.
Халқаро статистика конгресси ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти барча давлатларга даврий равишда аҳолини рўйхатга олиш тадбирини ўтказишни тавсия этади. Мазкур тавсияларга кўра давлатлар ҳар 10 йилда бир маротаба аҳолини рўйхатга олиш тадбирини ўтказади.
БМТнинг Иқтисодий ва ижтимоий кенгашининг 2015 йил 10 июндаги “2020 йилда Бутунжаҳон аҳоли ва уй-жой фондини рўйхатга олиш дастури” Резолюциясида аъзо давлатлар 2015 йилдан 2024 йилгача камида бир маротаба “Аҳоли рўйхатга олиш тадбири”ни ўтказишга даъват этади.
Дунё давлатларида ўтказиладиган Бутунжаҳон аҳоли ва уй-жой фондини рўйхатга олиш дастури Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Статистика комиссияси томонидан мувофиқлаштирилади.
Тадбир натижасида қуйидагилар ҳисобланади: