K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

6.3. Qimmatli qog‘ozlar emissiyasi orqali investitsiya loyihalarni 
moliyalashtirish 
Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida moliya bozorining ajralmas 
tarkibi hisoblangan qimmatli qog‘ozlar bozori (QQB) mamlakatning iqtisodiy 
rivojlanishida 
muhim 
o‘rin tutadi. QQBning iqtisodiy islohotlarni 
chuqurlashtirish jarayonidagi rolini oshirish mamlakatimiz oldida turgan ustuvor 
vazifalardan sanaladi. Ya’ni, uning iqtisodiyotdagi roli va ahamiyatini oshirish 
uchun quyidagi muammolar samarali yechim topishiga erishish vazifalarini 
bevosita hal etish bilan bog‘liq bo‘ladi:

investitsiyalarni faol jalb qilish; 

ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va tarkibiy o‘zgarishlarni amalga 
oshirish; 

sanoatni rivojlantirish; 

inflyatsiyani pasaytirish; 

barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash. 

---

117
Ushbu muammolarni hal etish QQBning raqobatbardoshligi, xavfsizligi, 
barqarorligi, likvidligi, investorlar uchun jozibadorligi va risksizligi darajasini 
ta’minlash bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, turli
tashqi va ichki omillar ta’sirini 
hisobga olish muhim hisoblanadi. 
6.3.1-chizma.
 Qimmatli qog‘ozlar bozori ishtirokchilarining tarkibi
23
 
Yuqoridagi 6.3.1-chizmada QQB ishtirokchilari alohida guruhlarga bo‘lib 
tavsiflangan. Ushbu guruhdagi barcha ishtirokchilar QQB bilan uzviy 
bog‘liqlikda faoliyat ko‘rsatadi va QQBning yaxlit infratuzilmasini ta’minlaydi. 
Bularga quyidagilar kiradi: muvofiqlashtiruvchi va nazorat qiluvchilar, 
emitentlar, professional ishtirokchilar hamda investorlar.
Moliyaviy globallashuv sharoitida rivojlanayotgan dunyoning barcha 
mamlakatlari uchun muhim muammo iqtisodiyotda o‘z milliy QQB rolini 
oshirish, bunda iqtisodiyotni modernizatsiyalash, sanoatni rivojlantirish, 
inflyatsiyani pasaytirish, iqtisodiy o‘sishning yuqori sur’atlarini ta’minlash 
maqsadida investitsiyalar jalb qilishni ta’minlash hisoblanadi
24
.
 
Hozirgi kunda mamlakatimiz QQBning rivojlanishini tahlil qilish bugungi 
kunning muhim masalalaridan biri hisoblanadi.
O‘zbekiston iqtisodiyoti davlatning izchil makroiqtisodiy siyosati tufayli 
barqaror o‘sish tendensiyasiga ega. Ushbu tendensiya hosilasi sifatida QQBning 
23
Mualliflar tominidan tuzilgan. 
24
Миркин Я.М. Национальный доклад “Риски финансового кризиса в России: факторы, сценарии и 
политика противодействия”. Финансовая академия при правительстве РФ, 2006. 
Muvofiqlashtiruvchi 
va nazorat qiluvchi 
organlar 
Emitentlar 
Professional 
ishtirokchilar
Investorlar 
Davlat mulki 
qo’mitasi 
Moliya vazirligi 
Markaziy bank 
Davlat 
Investitsiya vositachisi, 
investitsiya maslahatchisi, 
investitsiya fondi, 
investitsiya aktivlarining 
ishonchli boshqaruvchisi, 
depozitariy, 
hisob-kliring palatasi, 
transfer agent, 
birjadan tashqari savdo 
tashkilotchisi 
Davlat
Professional 
ishtirokchilar 
uyushmasi
Yuridik shaxslar