K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

5.5.4-masala. Quyidagi ma’lumotlar asosida aksiyadorlik jamiyatining

uzoq muddatli bank krediti olishda kreditga layoqatlilikni aniqlash uchun qo‘shimcha ko‘rsatkichlaridan aylanma mablag‘lar aylanuvchanlik koeffitsiyentini hisoblang:

• 
  asosiy vositalar qoldiq qiymati: 365,0 ming so‘m;
  
• 
  tovar moddiy zaxiralari va xarajatlari: 10600,0 ming so‘m;
  

• 
  debitorlik qarzlari: 430,0 ming so‘m;
  
• 
  pul mablag‘lari: 2,0 ming so‘m;
  
• 
  uzoq muddatli majburiyatlar: 345,0 ming so‘m;
  
• 
  joriy majburiyatlar: 10700,0 ming so‘m;
  
• 
  o‘z mablag‘lari manbalari: 435,0 ming so‘m;
  
• 
  mahsulotlarni sotishdan kelgan sof tushum: 9350,0 ming so‘m.
  

Yechish: Aylanma mablag‘lar aylanuvchanlik koeffitsiyenti quyidagicha hisoblanadi:

𝑆
𝐴𝑦𝑙𝑎𝑛𝑢𝑣𝑐ℎ𝑎𝑛𝑙i𝑘 𝑘𝑜𝑒𝑓𝑓i𝑡𝑠i𝑒𝑛𝑡i = _𝑂`O =
9350, 0
₁₁₀₃₂ = 0, 85

Javob: 0,85.

Tijorat banklari xo‘jalik yurituvchi subyektlar bilan kredit munosabatlarini mustaqil ravishda o‘rnatadilar. Xo‘jalik yurutuvchi subyektlar tijorat banklaridan kredit olish uchun kredit buyurtmasini beradilar. Shu kredit buyurtmasiga asosan tijorat banklari qarz oluvchining moliyaviy ahvolini tahlil qiladilar. Bu jarayon quyidagi bosqichlardan iborat:

• 
  kredit olish uchun berilgan kredit buyurtmasini ko‘rib chiqish va bo‘lajak qarz oluvchi bilan suhbatlashish;
  
• 
  qarz oluvchining kredit qobiliyatini va qarz berish bilan bog‘liq xatarlarni baholash;
  
• 
  kredit narxini belgilash;
  
• 
  kredit shartnomasini tayyorlash va uni tuzish.
  

Mijozlarning kreditga layoqatliligi bo‘yicha sinflarga bo‘lish va korxonalar reytingini aniqlash.
Tijorat banklari ichki kredit siyosati asosida chiqarilgan yo‘riqnoma bo‘yicha korxonalarni kreditga layoqatliligi asosiy ko‘rsatkichi bo‘lib: qoplash koeffitsiyenti, likvidlik koeffitsiyenti va o‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanish koeffitsiyentlari hisoblanadi (5.5.1- jadval).
5.5.1-jadval