K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

Yechish: Korxonaning kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlaridan muxtoriylik koeffitsiyenti quyidagi formula orqali topiladi:
𝑀𝑢𝗑𝑡𝑜𝑟i𝑦𝑙i𝑘 𝑘𝑜𝑒𝑓𝑓i𝑡𝑠i𝑒𝑛𝑡i = ^𝑜𝘍^{z 𝑚𝑎𝑏𝑙𝑎𝑔′𝑙𝑎𝑟i(𝗑𝑢𝑠𝑢𝑠i𝑦 𝑘𝑎𝑝i𝑡𝑎𝑙)} * 100% =
𝑏𝑎𝑙𝑎𝑛𝑠 𝑝𝑎𝑠𝑠i𝑣 j𝑎𝑚i

435,0



11480,0
* 100% = 3, 8% (5.5.3)

Javob: 3,8%. Bank kredit berishda korxonaning mahsulot sifatini, muddati uzaytirilgan debetorlik qarzlarini, kapital remont uchun qilingan xarajatlarni, turli zararlarni qoplashini ko‘rib chiqish kerak. Bunga sabab shuki, ushbu aytilganlar bo‘yicha qo‘shimcha sarflanishlarga yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa, korxonada bu qo‘shimcha sarflanishlar aylanma mablag‘laring hisobidan bo‘ladi, shu sababli ushbu qo‘shimcha sarflanishlar aylanma mablag‘lariga salbiy ta’sir etib, haqiqatda xo‘jalik jarayonida qancha aylanma mablag‘lari ishtirok etayotganligini ifodalaydi. Balans bo‘yicha aylanma mablag‘larini mavjud summasi bilan haqiqatdan ham korxona xo‘jalik aylanmasida ishtirok etadigan aylanma mablag‘larining summasi bir-biridan farq qiladi. Har ikki ko‘rsatkich o‘rtasidagi
farq aylanma mablag‘larining immobilizatsiyasini tashkil etadi.
Immobilizatsiya aylanma manbalarning chetga tortilishidir. Ya’ni o‘z maqsadidan tashqari sarflanishidir. Kredit inspektori ushbu koeffitsiyentni hisoblashda, albatta, aylanma mablag‘larining mavjud summasi immobi- lizatsiyasini hisobga olishi kerak.
Korxona (mijoz) kredit olishga layoqatliligining tahlilida qo‘llaniladigan qo‘shimcha ko‘rsatkichlar bo‘lib, aylanma mablag‘larining aylanuvchanlik koeffitsiyentini va aylanma mablag‘larining kunlardagi aylanuvchanligi ko‘rsatkichlari qo‘llaniladi.
Aylanma mablag‘lari aylanuvchanligi koeffitsiyenti aylanma mablag‘lari harakatining tezligini ifodalaydi va tahlil qilinayotgan davr uchun mahsulot sotishdan olingan tushum va aylanma mablag‘larining o‘rtacha qiymati o‘rtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi. Tahlil uchun ma’lumotlar yillik hisobotning 1-shakli balans va 2-shakli moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotdan olinadi.

_{𝐴𝑦𝑙𝑎𝑛𝑢𝑣𝑐ℎ𝑎𝑛𝑙i𝑘 𝑘𝑜𝑒𝑓𝑓i𝑡𝑠i𝑒𝑛𝑡i =} 𝑀𝑎ℎ𝑠𝑢𝑙𝑜𝑡 𝑠𝑜𝑡i𝑠ℎ𝑑𝑎𝑛 𝑡𝑢𝑠ℎ𝑔𝑎𝑛 𝑡𝑢𝑠ℎ𝑢𝑚
𝐴𝑦𝑙𝑎𝑛𝑚𝑎 𝑚𝑎𝑏𝑙𝑎𝑔`𝑙𝑎𝑟i 𝑜`𝑟𝑡𝑎𝑐ℎ𝑎 q𝑜𝑙𝑑iq𝑙𝑎𝑟i
;
₌ 𝑆
𝑂`O

𝑂`O*𝐷<sub>;</sub>
𝑆
(5.5.4)
<sub>𝐴𝑦𝑙𝑎𝑛𝑚𝑎 𝑚𝑎𝑏. 𝑘𝑢𝑛𝑙𝑎𝑟𝑑𝑎𝑔i 𝑎𝑦𝑙𝑎𝑛𝑢𝑣𝑐ℎ𝑎𝑛𝑙i𝑔i =</sub> 𝐴𝑦𝑙𝑎𝑛𝑚𝑎 𝑚𝑎𝑏𝑙𝑎𝑔`𝑙𝑎𝑟i 𝑜`𝑟𝑡𝑎𝑐ℎ𝑎 q𝑜𝑙𝑑iq𝑙𝑎𝑟i*𝐷𝑎𝑣𝑟𝑙𝑎𝑟 ₌
𝑀𝑎ℎ𝑠𝑢𝑙𝑜𝑡 𝑠𝑜𝑡i𝑠ℎ𝑑𝑎𝑛 𝑡𝑢𝑠ℎ𝑔𝑎𝑛 𝑡𝑢𝑠ℎ𝑢𝑚
(5.5.5)