K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

Korxona pul oqimining xarakteristikasi¹⁹

4.2.1-jadval

Korxona faoliyati turi	Foyda (kirim )	Xarajatlar (chiqim)
Investitsion faoliyati	asosiy vositalarni sotish; nomoddiy aktivlarni sotish; uzoq va qisqa muddatli investit- siyalarni sotish; aylanma kapitalining kamayishi hisobiga tushumlar.	kapital qo‘yilmalar; nomoddiy aktivlarni sotib olish; aylanma kapitalining o‘sishi hisobiga xarajatlar; uzoq va qisqa muddatli investitsiyalarni sotib olish.
Operatsion faoliyat	mahsulot (tovar, ish va xizmat) larni sotishdan kelib tushgan pul mablag‘i; operatsion faoliyat ning boshqa pul tushumlari.	material tovar, ish va xizmatlar uchun mol yetkazib beruvchilarga to‘langan pul mablag‘lari; xodimlarga va ular nomidan to‘langan pul mablag‘lari; d)operatsion faoliyatning boshqa pul to‘lovlari.
Moliyaviy faoliyat	a) aksiyalar chiqarishdan yoki xususiy kapital bilan bog‘liq bo‘lgan	a) xususiy aksiyalar sotib olingandagi haqidagi pul to‘lovlari;

¹⁹ Uzoqov A., Nosirov E., Saidov R., Sultonov M. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi: O`quv qo`llanma. T.: Iqtisod-moliya, 2006.

boshqa instrumentlardan kelgan pul tushumlari; b) olingan foizlar va dividendlar; d) moliyaviy faoliyatning boshqa pul tushumlari, shu jumladan qarzlar bo‘yicha pul tushumlari.

b) to‘langan foizlar va dividendlar; uzoq va qisqa muddatli kreditlar hamda qarzlar bo‘yicha to‘lovlar; lizing bo‘yicha to‘lovlar; moliyaviy faoliyatning boshqa to‘lov- lari

Investitsiya loyihalarining samaradorligini diskontlash asosida baholash usullari har qanday investitsiya loyihasining daromadligini, samaradorligini, foydaliligini hamda ularning jalb etuvchanligini aniqlab bera oladi. Lekin ayrim hollarda investitsiya loyihalarini baholashda barcha usullarni qo‘llash zaruriyati bo‘lmasligi ham mumkin. Bu usullarning qo‘llanilishi tahlil qilinayotgan har bir loyihaning o‘ziga xos jihati va xususiyatlarini inobatga olgan holda amalga oshirilishi lozim.

Loyihaning jalb etuvchanligini baholash usullari uning barcha xususiyatlarini ochib bera olmasa ham, loyihaning haqiqiy samaradorligini aniqlashda asosiy xizmat vazifasini o‘taydi.
Sof joriy qiymat (NPV) - investitsiyalash obyektidan foydalanish davrida oldindan qat’iy belgilangan va o‘zgarmas foiz stavkasida olinadigan daromadlar hamda qilinadigan xarajatlarning alohida muayyan davrdagi barcha kirim va chiqimlarning diskontlashtirilishi yo‘li bilan olingan hamda ular o‘rtasidagi farqni ifodalovchi qiymat. Uning mohiyati shundaki, yillik sof pul oqimi miqdori har bir davr uchun loyihani amalga oshirishning boshlang‘ich yiliga keltiriladi va u, oqibatda, o‘zini pul miqdorida sof joriy qiymat yoki sof diskontlashtirilgan daromad sifatida namoyon etadi.
Uning hisoblash formulasi quyidagicha:

NPV


yoki
_{ (} CF₁
(1  d )¹

• 
  CF₂
  

(1  d )²
 ... 
CF_t
(1  d )^t
)  I ₀

t 1
ⁿ CF_t

NPV
^{ } (1  d )^t

• 
  I ₀
  

(4.2.4)

bu yerda, NPV- sof joriy qiymat; d - diskontlash stavkasi; I₀ - boshlang‘ich
investitsiya; CF_t - t davr oxirida kelib tushgan pul oqimi.