K. U. Sharifxodjayeva

Kredit aktivfari deb — yuridik shaxs boshqa bir kompaniyaga birlashtirilgandan so‘ng yoki qo‘shib olish amaliyoti amalga oshirilgach, korxonaning jami aktivlarining faqat kreditni qop- lash uchun ketadigan qismi boladi.
Valuta konvertatsivasi. odatda, valuta xavfi bilan bogliq boladi. Biroq, u kredit riskini yuzaga keltirishi ham mumkin, qachonki, korxona faqat eksport bilan shug‘ullansa. Krcdit riski­ni pasaytirish uchun bir qarzdor mustaqil va mavjud krcdit qarz- dorligi to^kg‘risidagi (kredit reytingi sifatida tanilgan) oshkora hi- sobotlami be rib, uni optimal lashtirish uchun maxsus chora- tadbirlar loyihasini ishlab chiqsagina, kredit riskini pasaytirish

imkoni mavjud btVladi. Bu loyiha yoki chora-tadbirlar mavjud reyting tizimlarini o‘z ichiga olishi mumkin. Xususaii:

1. 
   Pasaytirish uchun aktivlarni sotish: bu orqali egalariga qimmatli qog‘ozlar bo^kyicha debitorlik qarzdorligini olib kelishi mumkin.
   
2. 
   Никита I lomonidan amalga oshiriladigan harakat: huku- mal tomonidan har qanday harakat(lar) yoki majburiyallarga qarshi rag'batlantirish maqsadida krcditni to‘ lash muddati uzay- tirib beriladi. Bu faqat hukumatning biror agentligi ishtirokida amalga oshiriladi.
   
3. 
   Bozor uzilishi: ushbu vaziyat qarz niiqdorini kamaylirish jarayoni kechayotgan bir paytda kreditorning ishlab chiqarayot- gan mahsuloli yoki xizmaUari qarz bcmvchi tomonidan ixtiyoriy ravishda tckin rcklama qilinishi ni. ilbda etadi.
   
4. 
   Majburiyatlarni sckinlashtIrish: bunda, biror shartnoma majburiyati baxtsiz hodisa yoki kutilmagan zarar tufayli boshqa yuridik shaxs tomonidan ixtiyoriy tarzda oldindan tolanadigan boladi. Uning ta'siri to"g‘ridan to'g'ri majburiyat asosini nazar­da tutadi. Asosan AQShda kicliik biznes korxonalarining krediti va kafolatlangan qarz rcsurslarmi olishiga «Kichik biznes ishlari bo‘yicha та'mu rival» har tomonlama yordam ko'rsaladi. Ma⁷- muriyat, kichik korxonalarga kredit taqdim elayotgan kreditor- larga, qarz mablag^k lari ning 90 foiziga kafolat beradi va bu bilan iqtisodiy xavf-xatar darajasining pasayishiga hissa qo'shadi. Ka- folatlash dasturi doirasida har qanday tijorat korxonalarini kre- dillash mumkin. Kredit kapital yig'ish, texnik bazani tashkil etish, ko⁴ chinas mulkni sotib olish, qar/larni qayta moliya-kre- dil mcxanizmini takomillashUnsh maqsadlari uchun beriladi. Kreditning qaytarish muddati 10 yildan 25 vilgaeha с lib belgilab qo'yilgan. Mazkur dastur doirasida kredit lar faqat dastur ishti- rokchilari, ya’ni ma'muriyat bilan hamkorlikda bolgan kredit tashkilotlari tomonidan beriladi. Masalan, savdo kredil biJan ta’- miniashda, qaror qabul qilish bilan birga, kredit berishni davom eUirish uchun qanday amaliy sifat ehegarasi mavjud bolsa, kre­dit cho‘zilgan miqdorida o‘rnatilgan ushbu vaqt davomida o'z- gartirish kerak yoki yo'qligini bilisli taol biznes uchun muhim- dir. Turli yondashuvlar, deterministik munosabatlar modellari- dan foydalanish yoki kredit sifatini tasniflash va taxminiy basho-
   

rat qilish maqsadida, slaiistik modcllashtirishdan foydaianish maqsadida qator formulalar qo‘llaniladi.
Kredit baholash jarayoni nihovasiga yetganidan so‘ng, xavf miqdorini aniqlanishi mumkin boigan qaror modelini qollash. kredit ta'sirini boshqa partiya standarlini, agar pul oqimiarini al- mashlirish qiymati bilan oichanadigan bo‘Isa, faqat zararlarni tolashga layoqalning yelarliligi, kredit beruvchiga kredit riskini yuzaga keltiradi.