K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

13-jadval 
 
Zotiljam klebsiellasining DLM ini aniqlash 
 
Sichqonlar 
tartib 
nomeri 
Qo„llash 
usuli 
Doza (1ml dagi 
mikrob soni) 
Natija 
Tirik 
qolish 
Bakterioskopik 
tadqiqot 
Bakte-
riologik 
tadqiqot 
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
Teri ostiga 
0,5 ml dan 
Yuboriladi 
1 mlrd 
500 mln 
250 mln 
125 mln 
62,5 mln
Xulosa 
Yuqumli kasalliklarni sun‘iy ravishda qo‗zg‗atishda ko‗pincha, oq 
sichqon, kalamush, dengiz cho‗chqasi va quyonlardan foydalaniladi. 
Ba‘zi maxsus tadqiqotlarni olib borishda esa maymun, mushuk, it, otlar, 
mayda va yirik mollar, yovvoyi hayvonlar (olmaxon, yumronqoziq, yov-
voyi kalamushlar, dala sichqoni), qushlar (kaptarlar, tovuqlar va h.k.), 
shuningdek, tovuq embrionidan foydalaniladi. Tajribani boshlashdan av-
val jonivorlar tarozida tortib ko‗riladi, tartib nomerlari bilan belgilanadi, 
ayrim hollarda esa tana harorati o‗lchab ko‗riladi. Sinov chog‗ida 
jonivorlar qimirlamaydigan qilib qo‗yiladi yoki birorta yordamchi bilan 
birgalikda tajriba o‗tkaziladi. Sinab ko‗rilayotgan jonivorlar bilan 
ishlashga mo‗ljallangan asob-uskunalar qaynatib sterillanadi.
Tajriba o‗tkazilayotgan jonivorga yuqumli kasallik qo‗zg‗atuv-
chilarini yuqtirushning quyudagi usullari bor, kasallik qo‗zg‗atuvchi 
mikroorganizmni teri ostiga yuborish, teriga tekkizish, go‗sht orasiga 
kiritish, oshqazonga, vena ichiga yuborish, og‗iz, burun, ko‗z orqali yuq-
tirish, markaziy asab sistemasi orqali kasallantirish va h.k. kasallikni teri 
ostiga yoki vena ichiga yuborish usulini qo‗llayotganda nina sanchi-
ladigan joining juni qirqib yoki yulib tashlanadi. Tajriba qo‗llaniladigan 
mikroorganizmlar miqdori sinab ko‗rilayotgan jonivor turi va sinov 
usuliga bog‗liq bo‗ladi.