K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

 
3-labaratoriya ishi.
a)
Surtma tayyorlash va gramm usuli bilan bo‗yash; 
b)
Mikroorganizmlar toza kulturasidan surtma preparat tayyorlab 
gramm usulida bo‗yash hususiyatlarini tekshirish va aniqlash; 
d) daftarga mikroskop ostida ko‗rilgan mikroorganizmni tasvirlash; 
e) Gramm usulida bo‗yash. 
Gramm usulida bo‗yashda rangni qabul qilishga qarab 2 guruhga 
bo‗linadi: Gramm manfiy ( - ); Gramm musbat ( + ). 
Gramm musbat usulida bo‗yaluvchi baktеriyalar dеvorida RNK tuzi, 
mavjuddir. U yod, gеntsianli mеtilla, bo‗yovchilar bilan mustahkam komp-
lеks birikmalar hosil qiladi. Bu birikmalar spirt ta‘siriga chidamli bo‗ladi. 

---

209 
Gramm manfiy usulida bo‗yaluvchi baktеriyalar tarkibida RNK tuzi 
yo‗q shuning uchun ular komplеks birikmalar hosil qilmaydi va o‗zida 
rangni ushlab qolmaydi. Ular Prеyffеr fuksini bilan qizil rangga 
bo‗yaladi. 
Toza kulturalar solingan 2 ta probirka oling. Shu bakteriyalar 
tayyorlang, quriting, fiksasiya qiling va Gramm usulida bo‗yang. 
I. Fiksasiya qilingan surtma preparat ustiga Gensian-fioletli qog‗oz 
qo‗yiladi. Bir necha tomchi suv tomizilib 3-5 min. qo‗yiladi. 
II. Qisqich yordamida qog‗oz olinadi. Preparat yuvilmaydi, 
ranglovchi eritma qo‗yiladi va yod lyugolya tomiziladi. Qorayguncha 1 
min ushlab turiladi. 
III. Lyugol eritmasi to‗kiladi va suv bilan yuvmay turib 96
0
li 
spirtdan 5-6 tomchi tomizilib, 20-30
0
C qo‗yiladi. 
IV. Spirtni yo‗qotish uchun suv bilan yuvib tashlanadi. 
V. Pfeyfer fuksindan tomizilib, 1-2 minut ushlab turiladi. So‗ngra 
suv bilan yuvilib quritiladi. Mikroskop ostida qaraladi 
Gramm musbat binafsha rangga, gramm manfiy qizil rangga 
bo‗yaladi. 
 
Nazorat savollari
1.
 
Kasallik qo„zg„atuvchi mikroorganizmlarni ayting. Virulentlik 
omillari nima? 
2.
 
Patogenlik va virulentlik nima? 
3.
 
Infeksiya, infeksion jarayon, infeksion yuqumli kasalliklar 
haqida ayting. 
4.
 
Laboratoriya jonivorlariga kasallik yuqtirishning maqsadi va 
vazifalarini aytib bering. 
5.
 
Prokariot va eukariotlarning yadro apparati qanday bo„ladi? 
6.
 
Genotip va fenotip nima? 
7.
 
Madifikatsiya va mutatsiya. Mutagenlar nima? 
8.
 
Mikroorganizm rekombinatsiyasi (transformatsiya, transduksiya 
va konyugatsiya) nima? 
9.
 
Irsiyatning noxromasomali omillari haqida tushuncha bering. 
Plazmidalar nima? 
10.
 Yangi dori-darmonlar olinadigan materiallarni yaratishda 
genlar haqidagi ta‟limotlarga asoslangan usullardan foydalanishni 
tushuntirib bering.