K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

Gen injeneriyasi
– yangi dori-darmonlar yaratishga asos bo‗la-
digan mikroorganizmlar ekmasini olishning yangidan-yangi imkoniyat-
lirini ochib beradi. Hozirgi vaqtda genlar vositasida 
E.coli
shtammlari, 
odam organizmidagi oksidlar sintezini nazorat qilib turuvchi 
uglobulinlar interferon, insulin va bir qator garmonlar olingan.
6.
 
Amaliy qism.
 
 
Amaliy ish 4 qismdan iborat: 
a) Labaratoriya ishining nomi; 
b) Ishning maqsadi va ahamiyati; 
d) Labaratoriya ishini daftarga qayd qilish; 
e) Labaratoriya ishini amalga oshirish tehnikasi. 
1-labaratoriya ishi
a)
Labaratoriya hayvonlariga yuqtirish usullari.
 
b)
Labaratoriya hayvonlariga yuqtirish usullari hususiyatlarini 
tekshirish va aniqlash.
 
d)
Daftarga mikroskop ostida ko´rilgan mikroorganizmni tasvirlash
 
e)
―Yuqtirish usullari‖. Tajriba o‗tkazilayotgan jonivorga yuqumli 
kasallik qo‗zg‗atuvchilarini yuqtirushning quyudagi usullari bor, kasallik 

---

208 
qo‗zg‗atuvchi mikroorganizmni teri ostiga yuborish, teriga tekkizish, 
go‗sht orasiga kiritish, oshqazonga, vena ichiga yuborish, og‗iz, burun, 
ko‗z orqali yuqtirish, markaziy asab sistemasi orqali kasallantirish va 
h.k. kasallikni teri ostiga yoki vena ichiga yuborish usulini qo‗llayot-
ganda nina sanchiladigan joyining juni qirqib yoki yulib tashlanadi.
Tajriba qo‗llaniladigan mikroorganizmlar miqdori sinab ko‗rilayotgan 
jonivor turi va sinov usuliga bog‗liq bo‗ladi.
 
2-labaratoriya ishi 
a)
Laboratoriya hayvonini yorish (o‗qituvchi bilan birgalikda); 
b)
Laboratoriya hayvonini yorish,tekshirish va aniqlash 
d) Daftarga mikroskop ostida ko´rilgan mikroorganizmni tasvirlash 
c)
―Laboratoriya hayvonini yorish‖. O‗lgan jonivor tanasini yorib 
ko‗rish quyidagi bosqichlarni o‗z ichiga oladi: jonivorni qayd qilish, teri 
yuzasini ko‗zdan kechirish, ko‗krak qismini yorish va tekshirish, qorin 
bo‗shlig‗ini yorish va tekshirib ko‗rish , har bir a‘zoning rangi, kattaligi va 
konsistensiyasi tajriba daftariga qayd qilib qo‗yiladi. Muayyan o‗zgarishga 
uchragan a‘zolardan (yoki tajriba maqsadidan kelib chiqqan holda barcha 
a‘zolardan) namuna olib, ozuqa muhitiga ekiladi, o‗sib chiqqan kaloniya-
lardan surtma va surtma-tamg‗alar tayyorlanadi. Ekmaga material tayyorlash 
uchun jonivor tanasining tashqi qismidan skalpel yordamida kesma olinsa, 
ichki a‘zolardan kesib olingan et parchasini ikkiga bo‗lib, bir qismi ozuqa 
muhitiga qo‗yilsa, ikkinchi qismidan surtma tamg‗a tayyorlab, buyum 
shishasi ustiga qo‗yiladi. Jonivor yuragidagi qondan olingan materialni ham 
ozuqa muhitiga ekib ko‗rish kerak. Buning uchun qizdirilgan xirurgik tig‗ 
bilan yurakning ustki qismi kuydiriladi va steril paster tomizg‗ichi ustki qismi 
kuydirilgan joydan qon olinadi. Tomizg‗ich kapilyaridagi qon ozuqa 
muhitiga quyiladi va undan surtma tayyotlanadi.