K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

 
21-rasm . Bakteriyalarni sun‟iy oziq muhitlarida ajratib olish usullari
(yuqorida shpatel va quyida shtrih usullari)
 
 
Filtrlash usuli.
Bu usul o‗rganilayotgan materialni muayyan dia-
metrli maxsus filtrdan o‗tkazish va uning tarkibidagi mikroorganizm-
larni ularning hajmiga ko‗ra bir necha tiplarga ajratishga asoslangan. 
Mazkur usul, odatda, viruslarni bakteriyalardan tozalashda qo‗llaniladi. 
3.
 
Mikroorganizmlarning biologik xusussiyatlariga asoslangan 
usullar 
Shukevich usuli.
Agar atrofdagi kondensatsion suvga o‗rganilayot-
gan material ekiladi. Ko‗payish paytida kondensatsion suvdagi mikrob-

---

86 
larning harakatchan formalari go‗yo tepaga ―o‗rmalab‖ chiqqanday, agar 
yuzasida to‗plana boshlaydi. Agarning ustida hosil bo‗lgan ekma ajratib 
olinadi. Bu usulni bir necha marta takrorlash natijasida o‗rganiladigan 
mikroorganizmlarning sof ekmasini hosil qilish mumkin. 
Isitish usuli. 
Bu usul spora hosil qiluvchi batsillalarni spora hosil qilmaydigan 
mikroorganizmlardan ajratishda qo‗llanadi. O‗rganilayotgan material 
80
o
C temperature suvli hammomda 10-15 daqiqa davomida isitiladi. 
Bunda vegetativ shakldagi mikroorganizmlar nobud bo‗ladi, sporalilar 
esa saqlanib qoladi. Muayyan ozuqa muhitida ulardan zo‗r ekmalar olish 
mumkin. Bakteriostatik usul. (Ingibirlash usuli). Bu usul ayrim kim-
yoviy moddalar va antibiotiklarning mikroorganizmlarga turlicha ta‘sir 
o‗tkazish xususiyatiga asoslangan. Muayyan moddalar ayrim mikroor-
ganizmlarni o‗sishdan to‗xtatgan holda, boshqalariga salbiy ta‘sir ko‗r-
satmaydi. Masalan, ozgina penitsillin konsentrati grammusbat mikroor-
ganizmlarning o‗sishini to‗xtatadi, ayni paytda grammanfiy hujayralar-
ning ekmasiga mutlaqo ziyon yetkazmaydi. Penitsillin bilan streptomit-
sin aralashmasi esa ipsimon zamburug‗lar va achitqilarni bakterial 
floralardan tozalash hususiyatiga ega. Sulfat kislotasi (5% li eritma 
holida) ko‗pgina mikroorganizmlarni darhol o‗ldiradi, sil tayoqchalari 
esa bu sharoitda yashab qoladi.