K. P. Abdurahmanov, V. S. Xamidov, M. F. Raxmatullaeva

Mexanik va elektromagnit tebranishlar

1 – ma’ruza
FIZIKA KAFEDRASI
2019

K.P.Abdurahmanov,

V.S.Xamidov, M.F.Raxmatullaeva

Fizika II

Ma’ruza rejasi

*Tebranma jarayonlar to‘g‘risida tushuncha.

*Garmonik tebranma harakat kinematikasi va dinamikasi.

*Garmonik tebranma harakat energiyasi.

*Matematik, fizik, prujinali mayatniklar va elektromagnit tebranish konturi.

*Tebranishlarni qo‘shish.

Tebranma jarayonlar

Boshlang‘ich uzatilgan energiya hisobiga, keyinchalik tebranish
tizimiga tashqi ta’sir o‘tmasdan sodir bo’ladigan tebranishlar erkin yoki xususiy tebranishlar deb ataladi.
Davriy o’zgaradigan tashqi ta’sir ostida sodir bo’ladigan tebranishlar majburiy tebranishlar deb ataladi.
Vaqt bo’yicha aniq
qaytariladigan harakat yoki jarayonlar tebranma jarayonlar deb ataladi.

Garmonik tebranishlar

Garmonik tebranishlarda tebranuvchi kattaliklar vaqt o‘tishi bilan sinus yoki kosinius qonuniyatlariga bo’ysungan holda o’zgaradi.
Garmonik tebranishning tenglamasi


A – tebranish amplitudasi – tebranuvchi kattalikning maksimal qiymati,
 - doiraviy yoki siklik chastota.
Tebranish davriga teskari bo’lgan kattalik, birlik vaqt ichidagi to’la tebranishlar sonini belgilaydi va u tebranishlar chastotasi
deb ataladi.
Tebranish fazasi berilgan vaqt momentidagi tebranuvchi kattalikning qiymatini belgilaydi.
φ t = 0 vaqt momentidagi tebranishning boshlang’ich fazasi:
(t+) t vaqt momentidagi tebranish fazasi.
Т tebranish davri деб deb tebranuvchi tizim holati takrorlanishining eng kichik davriga aytiladi. (bitta to’la tebranish sodir bo’ladi) va tebranish fazasi 2 ga oshadi.