K. N. Nishonboyev. J. H. Xamidov

4-rasm. Hujayra yadrosi ko‘ndalang 
kesimning shematik ifodasi: 
1-yadro teshigi; 2-tashqi yadro membranasi; 
3-ichki yadro membranasi; 4-yadro atrofi 
bo‘shlig‘i; 5-yadrocha, 6-ribosomalar;  
7-donador endoplazmatik to‘r; 8-hromatin 
  
 
 
 
 
 
Bo‘linayotgan  hujayralarda  xromosomalar to‘g‘ri yoki eg‘ilgan tayoqchalar 
shaklida bo‘ladi. Xromosomalar sentromera (birlamchi belbog‘) bilan ikki yelkaga 
bo‘linadi. Sentromeraning joylashishiga qarab uch turdagi  xromosomalar 
farqlanadi: metacentrik (teng elkali), submetasentrik (tengmas yelkali), akrosentrik 
(belbog‘i bir uchiga yaqin)  xromosomalar. Ba’zi  xromosomalarning ikkilamchi 
(yadrocha  hosil qiluvchi) belbog‘i mavjud.  Hromosomalarning bu qismi 
interfazada yadrocha  hosil qilishda qatnashadi (5-rasm). 
Metafaza  xromosomalari  ikkita spiral  holatda o‘ralgan xromatidalardan 
iborat bo‘lib, ular centromera orqali o‘zaro birikadi. Bo‘linish oxirida  xromatidalar 
bir-biridan ajralib, mustaqil xromosomalarga aylanadi. 
Elektron mikroskopda kuzatganimizda uning eng elementar tuzilmalarini 
ko‘ramiz. Ular diametri 10-13 nm ga teng bo’lgan DNK  hamda gistonli oqsildan 
tashkil topgan ipchalar yoki nukleogistonlardir. Nukleogistonlar o‘z navbatida 
nukleosomalardan  (6-rasm ) tashkil topgan.  
 
 
 
 

---

 
 20