К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

4. Мавсумий ишсизлик
. Ишсизликнинг бу тури иқтисодиёт 
тармоқларидаги, хусусан қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришидаги ишнинг 
мавсумийлиги билан боғлиқ.
5. Яширин ишсизлик
.
Ишсизликнинг бу тури ҳам ишлаб чиқариш 
ўсиши суръатларининг пасайиши билан боғлиқ. Иш берувчилар малакали 
ишчиларни йўқотмаслик мақсадида уларни қисқартирилган иш куни, иш 
ҳафтасига ўтказади ёки иш ҳақи тўланмайдиган таътилга мажбуран 
чиқаради. 
6. Технологик ишсизлик
. Бу фан-техника тараққиёти билан боғлиқ 
бўлиб, ишлаб чиқаришга янги техника воситалари ўрнатилиши, замонавий 
технологиялар жорий қилиниши натижасида мавжуд ходимлар сони 
қисқартирилиши натижасида пайдо бўлади. 
 
 
 
 
13.5-расм. Ишсизлик турлари ва унинг сабаблари 
 
Ишсизлик 
Турлари 
Иш жойини ихтиёрий алмаштириш 
Сабаблари 
Фрикцияли 
Таркибий 
Даврий 
Мавсумий 
Яширин 
Истеъмол талаби ва технологиянинг 
ўзгариши 
Ишлаб чиқаришнинг пасайиши 
Иқтисодиёт тармоқларида ишнинг 
мавсумийлиги 
Иш билан бандликнинг қисқариши 
Технологик 
Янги технологияларнинг жорий этилиши 

---

398 
Ишсизлик турларини таснифлашда “мажбурий ишсизлик” тушунчаси 
ҳам мавжуд эканлигини кўрсатиш керак. 
Мажбурий ишсизлик
ка икки – 
ёлланма ходим ҳамда иш берувчи нуқтаи назаридан ёндашилади. Масалан, 
ёлланма ходим иш ҳақи юқорироқ ёки нуфузлироқ иш жойи топиш 
мақсадида ишдан бўшайди. У буни мажбурий ишсизлик, деб баҳолашга 
ҳақлидир. Чунки у юқоридаги сабабларга кўра ишдан бўшайди, бунинг 
оқибатида янги иш жой топгунича, иш ҳақидан маҳрум бўлади. 
Аммо меҳнат ҳуқуқи нуқтаи назаридан бундай ишсизлик мажбурий 
эмас, чунки ёлланма ходим ўз ихтиёри бўйича ишдан бўшаган. Шунинг учун 
бозор иқтисодиёти принципларига кўра бу