K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Transmission moylarning asosiy fizikaviy-kimyoviy xususiyatlari
Ko‘rsatkichlar
3-guruh moylari
4-guruh moylari
5-guruh 
moylari
ТСп–10
ТАп-5В
ТСп–5к
ТСп–4гип
ТСз–9гип
ТСгип
ТАД–171
ТМ5–12рк
Kinematik qo-
vushoqlik, mm
2
/s: 
100°C da
10
15
15
14
9
21–32
17
12
Dinamik  qovusho-
qlik, Pa. s:
minus 20°C da
minus ЗО°C da
10–20
 
40–100
300
2000
25
 
120
30–70
180–
550
1–3
2–9
750
3000–
10000
25–62
130–
480
11
O‘t olish harorati, 
ko‘pi bilan, °C
128
180 180
180
160
–
200
180
Qotish harorati, 
kamida, °C
–40
–20 –25
–25
–50
–20
–25
–45
DK–NAMl  asbo-
bida aniqlangan 
140°C dagi issiq-
lik ta’sirida oksid-
lanishga qarshi tur-
g‘unligi:
qovushoqligining 
ortishi, %
21,4
21,3 3,8
1,9
1,1
22,2
2,8
0,8
Cho‘kmalarning 
ortishi, %
0,54
1,40 0,07 0,05 0,20 0,95
0,02 0,07
Moylash xususi-
yati:
Yemirilish kuchla-
nishi. N
3500 2800 3150 4640 3480 7750 3750 3350
Kritik kuchlanish, 
N
825
1120 1235 1300 1190 1250 1190
Yemirilish dog‘i 
diametri, mm
0,94
0,60 0,50 0,86 0,80 0,87
0,40 0,40

---

150
Moylarni almashtirish  muddatlari.  Moylarni almashtirish 
muddatlarini belgilash mezoni sifatida ko‘pchilik hollarda moylar-
ning fizikaviy­kimyoviy ko‘rsatkichlari (qovushoqlik, kislotalilik, 
tarkibidagi aktiv elementlar miqdori), moyning yemirilishga qarshi 
xususiyatlarining o‘zgarishi, shuningdek, transmissiya agregatlari 
detallarining holati qaraladi. Moyni almashtirish zaruratini belgi-
lovchi omillardan biri moy qovushoqligining me’yordan 50 foizga 
ortishidir. Zamonaviy yengil avtomobillarning transmission moy-
larini almashtirish muddatlari turlicha va 60–75 ming km masofa 
bosib o‘tilganidan so‘ng amalga oshiriladi. Ba’zi yengil avtomobil-
larda transmission moylar butun ish muddati davomida almashtiril-
maydi. Bunday moylar gipoid uzatmali yetakchi ko‘priklarda sinab 
ko‘rilmoqda. 
Yuk avtomobillarining transmission moylari, odatda, bir yil-
da bir martadan ortiq almashtirilmaydi, ekspluatatsiya sharoitiga 
bog‘liq holda moyni almashtirish muddati 24–72 ming km deb 
belgilangan. Alohida olingan moylarning almashtirish muddatlari 
quyidagicha  belgilangan:  TCгип  moyi  uchun  24–30  ming  km; 
ТАД–17 moyi uchun 60–80 ming km; TAп–15B moyi uchun 24–
72 ming km; TCп–15K moyi uchun 36–72 ming km; TCп–10 moyi 
uchun 35–50 ming km; TCп–14gip moyi uchun 36 ming km. 
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so‘ng, avtomobil 
xo‘jaligida xorijiy firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan transmis-
sion moylar ham keng foydalanilmoqda. Shuning uchun respublika-
mizda,  qolaversa,  MDH  davlatlarida  ishlatilayotgan  transmission 
moylarning xorijiy firmalar moylari bilan o‘zaro almashuvchaligini 
bilish muhim ahamiyatga ega (5. 9- jadval). 
5. 9-jadval