K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Ishlatilishi.  Ko‘pgina transmission moylar transmissiya agre-
gatlarida barcha mavsumlarda ishlatiladi, chunki ularning qovu-
shoqlik-harorat xossalari yaxshi va uzoq ishlatiladi. 
Hozirgi paytda quyida keltiriladigan moylar keng qo‘llaniladi. 
ТАД–17И  moyi universal moy kabi uzatma karterlarida (gi-
poidli uzatmalarda ham), rul mexanizmining qutilarida (BA3ning 
barcha  modellari,  ГАЗ–3102  «Волга»),  uzatmalar  qutisi  va  rul 
boshqarmasi karterlarida («Москвич»ning barcha modellari, ГАЗ–
24  «Волга»)  ishlatiladi. 
TCn–15K moyi КамАЗ, МАЗ, КрАЗ, КАЗ dizelli avtomobil-
lari transmissiyalarining barcha agregatlari uchun, shuningdek, 
«Урал»–4320  va  ЗИЛ–133ГЯ  avtomobillari  uzatmalar  qutisida 
yagona moy sifatida ishlatiladi. 
ТАП–15В moyi asosiy uzatma karterlarida (gipoidli uzatma-
lardan tashqari), uzatmalar qutisida, tarqatish qutilarida, rul me-
xanizmlarida («Москвич», ГАЗ–24 «Волга», РАФ, ПАЗ, ЛАЗ, 
ГАЗ, КАЗ, ЗИЛ), yetakchi ko‘prik karterlarida va g‘ildirak uzat-
malarida  (МАЗ,  КрАЗ,  МоАЗ,  БелАЗ),  shuningdek,  uch  o‘qli 

---

148
yuk avtomobillari balansirli osmasi gupchaklarini moylash uchun 
ishlatiladi. 
TC moyi (uzatmalar qutisi va rul boshqarmasi uchun moy) 
uzatmalar  qutisi  karterlarida,  rul  boshqarmasida  («Москвич», 
«Запорожец»,  ГАЗ–24  «Волга»),  shuningdek,  yengil  avtomo­
billarning  yarim  o‘qlari  kardanli  sharnirini  moylash  uchun  («За­
порожец»)  ishlatiladi. 
ТСгип  moyi yengil avtomobillarning gipoid uzatmalarida 
(ИЖ), gipoidli yetakchi ko‘priklarning karterlarida («Москвич», 
ГАЗ–24 «Волга») ishlatiladi. Yuk avtomobillarining gipoidli uzat-
malarida bu moydan foydalanish taqiqlanadi. 
ТСп–14 гип moyi faqat ГАЗ–53А, ГАЗ–53–12, ЗИЛ–130–80, 
ЗИЛ–133ГЯ yuk avtomobillarida, КАвЗ–685 va ПАЗ–672 avto-
buslari gipoidli uzatmalarida ishlatiladi. 
A markali moy yo‘lsiz joylardan yuradigan avtomobillar (БелАЗ 
va МоАЗ avtomobillari) platformasini ko‘tarish mexanizmi va rul 
mexanizmi gidrokuchaytirgichining birlashgan gidravlik tizimlari-
da ishlatiladi. 
P markali moy barcha markadagi avtomobillar va avtobus-
larning rul boohqarmasi gidrokuchaytirgichi tizimlarida, shuning-
dek, avtomobillar platformasini ko‘tarish mexanizmining silindr-
larida  (KpAЗ–256B1)  ishlatiladi. 
Transmission moylarning sitati ularni laboratoriya, stend va eks-
pluatatsiya sharoitlarida sinash natijalari asosida baholanadi. Labo-
ratoriya sharoitida sinashda moylarning fizikaviy­kimyoviy xusu-
siyatlari aniqlanadi: zichligi, kinematik va dinamik qovu shoqligi, 
o‘t olish harorati, qotish harorati, issiqlik ta’siriga turg‘unligi, 
tarkibidagi mexanik aralashmalar va suv miqdori, mis va po‘lat 
plastinkalarga korrozion ta’siri, kislotaliligi, moylash xususiyati 
va boshqalar. Sinash natijasida olingan ma’lumotlar me’yorlangan 
ko‘rsatkichlar bilan solishtiriladi. Bir qator nisbatan keng foyda-
lanilayotgan  transmission  moylarning  asosiy  fizikaviy­kimyoviy 
xususiyatlari 5. 8- jadvalda keltirilgan. 
149
5. 8- jadval