K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

Yonilg’ilarni saqlash uchun ishlab chiqarilayotgan sig’imlarning texnik 
ko’rsatkichlari.
Sig’im hajmi 
m
3
Тashqi 
diametri, mm 
Uzunligi 
(balandligi) 
mm 
Devor 
qalinligi, mm 
Massa, kg 
Gorizontal sig’imlar (bir devorli) 
4 
1378 
2873 
4 
733 
5 
1846 
2036 
4 
746 
8 
1593 
4263 
4 
1024 
10 
2220 
3100 
4 
980 
20 
2483 
4770 
4 
1776 
25 
2768 
4840 
4 
2350 
50 
2870 
8480 
4 
3369 
60 
2770 
11100 
5 
4750 
Vertikal o’rnatiladigan sig’imlar (bir devorli) 
5 
1788 
2018 
4 
473 
10 
2233 
3100 
4 
840 
15 
2818 
2518 
4 
1140 
25 
3186 
3218 
4 
1750 
Gorizontal 2 devorli sig’imlar 
10 
1615 
5320 
4 
2015 
20 
2525 
4530 
4 
3755 
25 
2500 
5530 
4 
4135 
50 
2525 
10690 
4 
8250 
60 
2525 
12670 
4 
9810 
80 
2925 
12770 
5 
13720 
100 
2925 
15850 
5 
15850 

---

21 
Sig’imlarni yer ostiga joylashtirish uchun yerda chuqur qazilib beton shaxtalar 
tayyorlanadi va shaxta ostki qismidagi fundamentlarga o’rnatiladi. Ko’p holatlarda 
sig’im usti tom qilib yopiladi yoki ostki qismi qum, yonlari va usti tuproq bilan 
to’ldirilib ko’miladi.
Sig’imlar bir devorli va ikki devorli qilib ishlab chiqariladi. YOQSHlarda bir 
devorli sig’imlar ko’proq ishlatiladi. Bir devorli sig’imning tuzilishi va uning 
jihozlari 1.7-rasmda, ikki devorli sig’imlarning tuzilishi 1.8-rasmda keltirilgan. 
 
1.7-rasm. Bir devorli sig’im sxemasi: 
1- to’kish trubasi; 2-o’lchash trubasi; 3-so’rish trubasi; 4- nafas olish klapani trubasi. 
1.8-rasm. Ikki devorli sig’im sxemasi. 
1-yuqori sath datchigi; 2-sig’im devorlari orasining saqlanish klapani; 3-sharsimon 
kran; 4-ulash muftasi; 5-tozalash trubasi qopqog’i; 6-o’lchash trubasi; 7-texnologik 
darchaning lyuki; 8-devorlar orasi manometri; 9-kran; 10-texnologik bo’linma; 11-
to’lg’azish trubasi; 12-teskari klapan; 13-so’rish trubasi; 14-tozalash trubasi; 15-
shamollatish trubasi; 16-nafas olish klapani; 17-alanga to’sgich; 18-o’lchov trubasi 
qopqog’i; 19-yonilg’ini qabul qilish trubasi. 

---

22 
Rezervuarlar R-25 kabi belgilanadi. R- rezervuar so’zidan, 25-uning kub 
metrdagi hajmi. Gorizontal sig’imlar hajmiga qarab bir necha halqasimon 
silindrlardan (obechayka) va ikkita chetki qopqoqlardan payvandlab tayyorlanadi. 
Sig’imlarning mustahkamligini oshirish maqsadida ichki tomondan diametrga 
teng bo’lgan masofalarda mustahkamlash halqalari payvandlanadi. Barcha qismlar 
mustahkamligi yetarli bo’lgan, kimyoviy turg’un po’latlardan, masalan 
st. 3
sp 
markadagi kam uglerodli po’lat listlardan tayyorlanadi.
Ikki devorli sig’imlarni lyuk tomoniga 1% li (qiyalik) burchagi ostida 
o’rnatiladi, bu neft mahsulotlarining qoldiqlarini to’plash va tozalash ishlarini 
osonlashtiradi. Bundan tashqari ikki devorli sig’imlarda maxsus tozalash trubasi 
o’rnatilgan bo’lib, u truba sig’im tagidan 20 mm masofagacha borgan bo’ladi.
Ikki devorli sig’imlarda devorlar orasi inert gazi yoki neytral suyuqlik bilan 
to’ldiriladi va ularning sathi doimiy kuzatib boriladi.
Ikki devorli sig’imlar, agar ularning germetikligini ta’minlansa, yonilg’i 
bug’lanishini keskin kamaytiradi va eng so’nggi ekologik talablarga javob beradi. 
Ular nisbatan qimmat bo’lganligi uchun hamda germetikligini ta’minlash qiyinligi 
sababli keng qo’llanilmaydi.
1.9-rasmda YOQSH ning yonilg’i sig’imini joylashishi va uning qo’shimcha 
jihozlarga ulanish sxemasi ko’rsatilgan.