K. A. Tursunmetov V bob. "Nisbiylik nazariyasi", VI bob. "Kvant fizikasi"

Masala yechish namunasi
1. Tebranish konturidagi kondensatorning sig‘imi 10
–5
f, g‘altakning in-
duktivligi 0,4 h. kondensatordagi maksimal kuchlanish 2 V ga teng. Tebra-
nish konturi xususiy tebranishlari davri va konturdagi maksimal energiyani 
toping.

---

45
B e r i l g a n: 
f o r m u l a s i: 
Y e c h i l i s h i: 
C
= 10
–5 
f
L
= 0,4 H
U
= 2 V
T = 
2π
 
W = 
= 
T
= 2 · 3,14
= 
= 6,28 · 2 · 10
–3
s = 0,01256 s.
W
= 
(J) = 20 
μ
J.
Javobi:
0,01256 s, 20 
μ
J.
Topish kerak:
T
– ?
W – 
?
1. 3-3-rasmdagi holatda konturdagi energiya qayerda jamlangan?
2. Tebranish konturida tebranishlar qanday vujudga keladi?
3. Konturda hosil bo‘layotgan elektromagnit tebranishlar chastotasi 
g‘altakning induktivligiga qanday bog‘liq?
12-
mavzu.
tEbranishlarni graFik ravishda 
tasvirlash. so‘nuvchi ElEktroMagnit 
tEbranishlar
Biz ko‘rib chiqqan tebranish konturida yuzaga keladigan elektromagnit 
tebranishlar hosil qilish uchun dastlabki 
t
0
= 0 vaqt momentida kondensatorga 
q
m
zaryad berildi va undan keyin sistemaga tashqaridan hech qanday ta’sir 
ko‘rsatilmadi. 
Tashqi ta’sir bo‘lmagan holda paydo bo‘ladigan tebranishlar 
 
erkin tebranishlar 
deb ataladi.
10-sinfda o‘rganilgan mexanik tebranishlar va elektromagnit tebranishlar 
tenglamalarining o‘xshashligidan kondensatordagi zaryadning o‘zgarishini 
quyidagicha yozamiz:
 
q = q
m 
cos 2π
u
t. 
(3–3)
U
=
q
/ 
C
ekanligi hisobga olinsa, kondensatordagi kuchlanish o‘zgarishi 
uchun
 
U = U
m 
cos2π
u
t 
(3–4)
ifodani olish mumkin. g‘altakdagi tok kuchi
 
I = I
m
cos(2π
u
t + 
π
/
2) yoki 
I = I
m
sin2π
u
t 
(3–5)
qonuniyatga ko‘ra aniqlanadi.

---

46
Fizik kattaliklarning vaqt o‘tishi bilan sinus yoki cosinus qonuni bo‘yicha 
davriy o‘zgarishi