|
17. Zangori rangni hosil qilish uchun qanday ranglarni o‘zaro kombi-
natsiyalab qo‘shish kerak?
a) qizil, yashil va ko‘k;
B) qizil, yashil va sariq;
C) binafsha, yashil va havorang;
D) hech qaysi rangni qo‘shib zangori rangni hosil qilib bo‘lmaydi.
18. Yuzi 5 sm
2
bo‘lgan sirtga 0,02 lm yorug‘lik oqimi perpendikular
tushmoqda. Sirtning yoritilganligi qancha?
a) 20 lx;
B) 30 lx;
C) 40 lx;
D) 50 lx.
122
19. Qizil rang bilan zangori rang qo‘shilganda qanday rang hosil
bo‘ladi?
a) qoramtir;
B) sariq;
C) havorang;
D) ko‘k.
20. Qizil va yashil rang qo‘shilganda qanday rang hosil bo‘ladi?
a) qoramtir;
B) sariq;
C) havorang;
D) ko‘k.
iV bobda o‘rganilgan eng muhim tushuncha,
qoida va qonunlar
Maksvell
qipotezasi
Elektr maydonning har qanday o‘zgarishi uning atrofidagi
fazoda uyurmaviy magnit maydonni hosil qiladi
.
hertz vibratori
elektromagnit to‘lqinni hosil qilish uchun yupqa havo qat-
lami bilan ajratilgan diametri 10–30 sm bo‘lgan ikkita
sharcha yoki silindrdan iborat.
Ochiq tebranish
kon turi
elektromagnit tebranishlari fazoga to‘la
tarqalib ketadigan tebranish konturi. Yopiq
tebranish konturida kondensator qopla ma lari
bir-biridan uzoqlashtirib hosil qilinadi.
nurlanish
elektromagnit to‘lqinlarning tarqalishi.
elektromagnit to‘l-
qin larning qaytishi
Metall jismlarga kelib urilgan elektromagnit to‘lqinlar qay-
tadi. Bunda qaytish qonunlari o‘rinli bo‘ladi.
elektromagnit
to‘lqinlarning
sinishi
elektromagnit to‘lqin ikki muhit chegarasidan o‘tganda si-
nadi. Bunda sinish qonuni bajariladi.
n
21
=
1
2
=
.
ε
1
va
ε
2
– mos ravishda birinchi va ikkinchi muhitlarning
dielektrik singdiruvchanliklari.
elektromagnit
to‘lqin uzunligi
Tebranishlar fazasi bir xil bo‘lgan, bir-biriga eng yaqin tur-
gan ikki nuqta orasidagi masofa. λ
=
.
elektromagnit
to‘lqin nurlanishi-
ning oqim zichligi
yoki to‘lqin inten-
sivligi
To‘lqinning tarqalish yo‘nalishiga perpendikular
yo‘nalishda joylashgan
S
yuzali sirtdan ∆
t
vaqtda o‘tuvchi
W
elektromagnit energiyasining sirt yuzi bilan energiya-
ning o‘tish vaqti ko‘paytmasiga bo‘lgan nisbati:
I =
W
s
∆
t
radioaloqa
Xabarlarni elektromagnit to‘lqinlar vositasida alma shinish.
radiouzatgich
Xabarlarni elektromagnit to‘lqinlar vositasida yuborish.
123
radiopriyomnik
elektromagnit to‘lqinlar vositasida kelgan xabarni qabul
qiluvchi qurilma.
Mikrofon
Tovush tebranishlarini eleklr tebranishlariga aylantiruvchi
asbob.
Modulyatsiya
Past chastotali elektr tebranishlarini yuqori chastotali
elektr tebranishlariga qo‘shib yuborish.
kirish konturi
ko‘plab radiostansiyalar ichidan keraklisini tanlab oluvchi
tebranish konturi.
Detektorlash
Yuqori chastotali tebranishlarga qo‘shib yuborilgan past
chastotali tebranishlarni ajratib olish .
Videokamera
Yorug‘lik signallarini (tasvir) elektr signallariga aylan-
tiruvchi qurilma.
kogerent to‘lqinlar Chastotalari teng va fazalar farqi o‘zgarmas bo‘lgan
to‘lqinlar.
To‘lqinlar
interferensiyasi
kogerent to‘lqinlarning uchrashganda bir-birini kuchaytiri-
shi yoki susaytirishi hodisasi. ∆
d
= 2
k
(
k
= 0, 1, 2, ....)
da
kuchaytiradi, ∆
d
= (2k + 1)
da susaytiradi.
To‘lqinlar
difraksiyasi
To‘lqinning o‘z yo‘lida uchragan to‘siqni aylanib o‘tishi.
Bunda to‘siqning o‘lchami unga tushayotgan to‘lqin
uzunligidan kichik bo‘lishi kerak.
Difraksion panjara Yorug‘lik difraksiyasi kuzatiladigan ko‘p sonli to‘siq va
tirqishlar yig‘indisi.
Difraksion pan-
jarada difraksiya
hodisasi
d
sinφ =
n
λ
d
– panjara doimiysi; φ – difraksiyalangan nur burchagi;
n
– spektr tartibi; λ – to‘lqin uzunligi.
Yorug‘lik
dispersiyasi
Oq yorug‘likning prizmadan o‘tib, yettita rangga ajralishi:
qizil, zarg‘aldoq, sariq, yashil, zangori, ko‘k va binafsha;
yoki nur sindirish ko‘rsatkichining yorug‘lik to‘lqin uzunli-
giga bog‘liqligi.
spektr
Yorug‘lik nuri biror-bir sindiruvchi muhitdan o‘tganda ho-
sil bo‘lgan rangli polosalar to‘plami.
Chiqarish spektr-
lari
Moddalar qizdirilganda chiqadigan spektr. Tutash, polosali
va chiziqli ko‘rinishda bo‘ladi.
Yutilish spektrlari Moddaning faqat o‘zining xossasiga mos bo‘lgan nurni
yutishidan hosil bo‘lgan spektr.
124
spektral analiz
Moddaning chiqarish yoki yutilish spektrlariga ko‘ra uning
tarkibini aniqlash.
Yorug‘likning
qutblanishi
Yorug‘likning turmalin plastinasidan o‘tganida elektr va
magnit maydon kuchlanganlik vektorlarining yo‘nalishlari
tartiblangan holga o‘tishi.
Malyus qonini
I
=
I
o
cos
2
φ. Qutblangan yorug‘likning analizatordan o‘tgan-
dagi intensivligi.
analizator
Yorug‘likning qutblanganligini aniqlovchi asbob.
Polyarizator
(qutblagich)
Tabiiy yorug‘likni qutblab beruvchi asbob.
infraqizil nurlar
Vakuumda to‘lqin uzunligi 700 nm – 1 mm oraliqda bo‘l-
gan elektromagnit to‘lqinlar.
Ultrabinafsha
nurlar
Vakuumda to‘lqin uzunligi 122 nm – 400 nm oraliqda
bo‘lgan elektromagnit tebranishlar.
rentgen nurlari
Vakuumda to‘lqin uzunligi 0,005 nm ÷100 nm oraliqda
bo‘lgan elektromagnit to‘lqinlari.
nurlanish oqimi
Vaqt birligi ichida biror-bir yuzaga tushayotgan energiya
miqdori:
Ф =
.
nurlanish inten-
sivligi
nurlanish oqimining shu oqim o‘tadigan yuzaga nisbati.
I
=
Ф
S
. Birligi –
.
Yorug‘lik kuchi
Yorug‘lik oqimi
Ф
ni, shu yorug‘lik chiqayotgan fazoviy
burchak Ω ga nisbati.
Birligi – kandela (kd). si birliklar
tizimining asosiy birligi. 1 kd sifatida yuzasi 1/600000 m
2
,
temperaturasi platinaning qotish temperaturasiga
teng, tashqi bosim 101325 Pa bo‘lgan holda, to‘liq
nurlantirgichdan perpendikular yo‘nalishda chiqayotgan
yorug‘lik kuchi qabul qilingan.
Yoritilganlik
Yuza birligiga tushgan yorug‘lik oqimi. Birligi –
lyuks
(lx).
E
=
cosφ – yoritilganlik qonuni.
ravshanlik
Yorug‘lik chiqayotgan yuza birligiga to‘g‘ri keladigan
yorug‘lik kuchi.
B
=
.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
