K. A. Tursunmetov V bob. "Nisbiylik nazariyasi", VI bob. "Kvant fizikasi"

11. G‘altakka kiritilgan ferromagnit o‘zagi qanday vazifani bajaradi?
a) magnit maydonni kuchaytiradi; 
B) elektr maydonni kuchaytiradi;
C) elektr maydonni susaytiradi; 
D) magnit maydonni susaytiradi.
12. Magnit maydon induksiyasi 80 mT bo‘lgan o‘zaksiz g‘altakka magnit 
singdiruvchanligi 25 ga teng bo‘lgan ferromagnit o‘zagi kiritildi. 
G‘altakda magnit maydon induksiyasi qancha bo‘ladi (T)?
a) 1,2; 
B) 4; 
C) 2; 
D) 3,6.
13. Qаrshiligi 0,04 Ω bo‘lgаn kоntur оrqаli o‘tuvchi mаgnit оqimi 0,6 s 
dа 0,012 Wb ga o‘zgаrgаndа, kоnturdа hоsil bo‘lgan tоk kuchini 
tоping (A). 
А) 0,5; 
B) 1,5; 
C) 3; 
D) 0,4.
14. induktivligi 30 mh bo‘lgan g‘altakdan 0,8 A tok o‘tmoqda. G‘altak 
mаgnit mаydоnining enеrgiyasini hisoblang (mJ).
a) 1,2; 
B) 4; 
C) 2; 
D) 9,6.
15. G‘altakdan 2 A tok o‘tganda uning magnit maydon energiyasi 40 mJ 
ga teng bo‘lsa, g‘altak induktivligi nimaga teng (mh)?
a) 20; 
B) 40; 
C) 25; 
D) 10.
ii bobda o‘rganilgan eng muhim tushuncha, 
 
qoida va qonunlar
Еlektromagnit 
induksiya hodisasi
Magnit oqimining o‘zgarishi tufayli shu maydonda joylash-
gan berk konturda tok hosil bo‘lishi jarayoni.
induksion tok
Berk konturni kesib o‘tayotgan magnit oqimi o‘zgarganda 
unda hosil bo‘lgan elektr toki.
elektromagnit 
induksiya qonuni
Yopiq konturda hosil bo‘lgan elektromagnit induksiya 
eYuk, son qiymati jihatidan shu konturni kesib o‘tgan 
magnit oqimi o‘zgarishiga teng va ishorasi jihatidan 
qarama-qarshidir: 
E
i
= – 
∆
Ф
∆
t
. 
lens qoidasi
Berk konturda hosil bo‘lgan induksion tok shunday 
yo‘nalganki, u o‘zining magnit maydoni bilan shu tokni 
hosil qilayotgan magnit oqimining o‘zgarishiga qarshilik 
ko‘rsatadi.

---

40
Tоkli o‘tkаzgich 
hоsil qilgаn mаgnit 
оqimi 
Tоkli o‘tkаzgichning hоsil qilgаn mаgnit оqimi (
Ф
) undаn 
o‘tаyotgаn tоk kuchigа vа o‘tkаzgichning induktivligi 
(L
) 
gа bоg‘liq: 
Ф
= 
L · I
.
induktivlik birligi
Tok kuchining o‘zgarish tezligi 1
a
s
bo‘lganda, konturda 
bir volt o‘zinduksiya eYuk yuzaga kelsa, konturning 
induktivligi 1 h ga teng bo‘ladi.
O‘zinduksiya 
eYuk
E
= – 
∆
Ф
∆
t
= – 
L
∆
I
∆
t
o‘zinduksiya elеktr yurituvchi kuchining kаttаligi kоntur-
dаgi (
∆
I
∆
t
) tоk kuchining o‘zgаrish tеzligigа to‘g‘ri prоpоr-
siоnаl bo‘lаdi.
 
Magnetiklar
Tashqi magnit maydon ta’sirida magnitlanib qoluvchi 
moddalar.
Magnit 
singdiruvchanlik 
Muhitning tabiatiga bog‘liq bo‘lib, muhit va vakuumdagi 
magnit maydon induksiyalarining nisbatini bildiradi.
Diamagnetiklar
Magnit singdiruvchanligi birdan kichik (
μ
< 1) bo‘lgan 
moddalar.
Paramagnetiklar 
Magnit singdiruvchanligi birdan biroz katta (
μ
> 1) bo‘lgan 
moddalar.
ferromagnetiklar
Magnit singdiruvchanligi birdan juda katta (
μ
>> 1) bo‘lgan 
moddalar. Ular maydonni kuchaytirish xossasiga ega.
Magnit maydon 
energiyasi
W
mag
 = 
tоkning mаgnit mаydоn enеrgiyasi, kоnturning induktivligi 
bilаn undаn o‘tаyotgаn tоk kuchi kvаdrаti ko‘pаytmаsining 
yarmigа tеng.

---

41