К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

ҳадаги халқаро тажрибалардан келиб чиққан қолда хара­
жатлар қисоби ҳақидаги маълумотларни корхона куйи­
даги ҳолатда шакллантириши керак:

---

♦ харажатларни уларни пайдо бўлиш жойлари бўйича
ҳисобга олиш;
♦ харажатлар ҳисобини жавобгар хўжалик марказ­
лари бўйича ташкил қилиш;
♦ харажатларни уларни пайдо қилган объектлари ёки
уларни ташувчилари, яъни алоҳида маҳсулот турлари
бўйича жамлаб бериш.
Бу вазифалар бошқарув ҳисобининг асосий вазифа­
сини бажаришга имкон беради. Масалан, харажатлар­
ни уларнинг пайдо бўлиш жойлари ва жавобгар хўжа-
лик марказлари бўйича ҳисобга олиш энг муҳим бош-
қарув қарорларини қабул қилишга имкон яратади.
Демак, харажатларни ҳисобга олишнинг қуйидаги
вазифаларини ҳам санаб ўтишимиз керак экан:
♦ алоҳида ишлаб чиқариш жараёнлари ёки бўлин-
малари бўйича харажатлар ҳисобини ташкил қилиш ва
улар устидан назоратни таъминлаш;
♦ алоҳида маҳсулот турлари бўйича асосий ишлаб
чиқариш харажатлари ҳақидаги маълумотни шакллан-
тириб бериш;
♦ корхонанинг ишлаб чиқаришдан ташқари барча
бошқарув харажатларининг тахлил и й маълумотларини
йиғиб бериш ва уларнинг талқинини амалга ошириш.
Бу вазифалардан кўриниб турибдики, ҳисоб ва таҳ-
лил бошқарув ҳисобининг бир-бири билан чамбарчас
боғланган икки томони экан. Зеро маҳсулот баҳоси-
нинг энг қуйи чегарасини аниқлаш учун ҳам таннарх-
ни қисоблаш талаб этилади.
Ҳар бир корхона ёки бирлашмада ишлаб чиқариш
харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот таннархини
тўғри калькуляция қилишнинг ташкил этиш имкони­
ятлари қуйидагилардан иборат: