И ш га чи қи ш ва и ш вақтидан фойдаланиш ҳисоби
табелда и кки хил усулда амалга оширилади.
Б и рин чи
усулда барча иш га чиққан, кечиккан ва иш га чиқм а-
ган ходимлар тўл и қ рўйхат қилиб борилади. И к к и н ч и
усулда эса табелда фақат кечикканлар, иш га чиқм а-
ганлар, яъни маълум меъёрдан четга чиққан ходимлар
рўйхат қилиб борилади.
Ҳар бир хо д и м н и н г иш лаган вақти табелда ҳисобот
о й и н и н г
б ирин чи ярмига ва ой охирига, яън и и кки
марта ҳисоблаб чиқилади. Табель цех бош лиғи то м о н и
дан имзоланади ва бухгалтерияга иш ҳақи ҳисоблаш
учун топширилади.
Меҳнатга ҳақ тўлаш нинг иш бай шаклида и ш ҳақи
ҳисоблаш учун табель маълумотлари етарли эмас. Б у
н и н г учун куйидаги бирламчи хужжатлардан фойдала
нилади:
♦
иш бай иш лаш учун нарядлар;
♦
рапортлар;
♦ марш рут варақалари;
♦ қайдномалар;
♦ бичи ш карталари ва ҳоказо.
М аҳсулотн и ҳисобга олиш бўйича бирламчи ҳуж-
ж атни нг э н г кенг тарқалган тури наряддир. К ўп чи л и к
корхоналарда наряд айрим и ш чи ёки бригада то м о н и
дан бажариладиган ҳар бир иш лаб чиқариш то п ш и р и
гига алоҳида ёзилади. Топш и ри қлар цехнинг реж а-дис-
петчер бю роси том онидан цехни нг иш лаб чиқариш
режасига м увоф и қ технологик карта асосида тўлдири-
лади.
И ш ч и томонидан топш ирик, бажарилгандан ке
йи н иш лаб чиқарилган маҳсулот сони ёки бажарилган
иш ҳаж ми бажариш учун сарф ланиш и лозим бўлган
материал меъёри ва ҳақиқатда берилган материалнинг
сони топш и ри кд а кўрсатилади. Бу, ўз навбатида, иш
ҳақини топш ирик, асосида қисоблаш дагина эм ас, бал
ки материаллар сарф ининг белгиланган меъёрига риоя
қ и л и н и ш и устидан назорат олиб бориш и м к о н и н и ҳам
беради.
Баъзи корхоналарда иш лаб чиқариш ҳисоби м арш
рут варақалари тизимида юритилади. Одатда,
маршрут
варақалари ц ехнинг режа-диспетчер ходимлари то м о
нидан ёзилиб, унда қайта и ш лан и ш и л о зи м бўлган
айрим деталлар партияси иш лаб чиқариш топ ш и ри ғи
сифатида қайд қилинади, бажарилган и ш натижалари
қайта иш лаш жараёнларининг биринчи операциясидан
то охирги операциясигача назорат қилинади. Ш у билан
биргаликда марш рут варақалари ёрдамида
технологик
ж араённинг бори ш и назорат қилинади.
И ш чиларга и ш ҳақи ҳисоблашда йўналиш варақаси
фақат бир сменада иш лаб тамомланган деталлар бўйи-
чагина асос бўла олади. А гар ш у сменада айрим детал-
ларнинг иш лови тугалланмаса, унда иш чиларга и ш ҳақи
ҳисоблаш учун рапорт очилади. Рапорт иш смена бош -
ланмасдан олдин ёзилади ва
зарур деталларни цехга
ж ўнатиш учун ом бор ходимига топш ирилади. О мбор
ходими деталларни жўнатиб, бу ҳакда рапортга теги ш
ли белги қўйганидан кей ин у техника назорати бўли-
мига берилади. С м ен а охирида қайта иш ланган детал
лар сони рапортда қайд қилинади.
М еҳнат ва иш ҳақини ҳисоблаш бўйича расм ий-
лаш тириладиган бош ланғич ҳужжатлар белгиланган
муддатда бухгалтериянинг иш ҳақини ҳисоблаш бўли-
мига топш ирилади. Бухгалтерияда бош ланғич хужжат
лар текш ирилади ва қайта иш лаш учун ҳисоблаш
м аркази га берилади. Қ айта
и ш л а н ган хуж ж атлар,
иш чи ларнин г табель рақамлари бухгалтерияда цехлар
бўйича гуру^ланади ва иш чи ларнин г иш ҳақи ш ах
си й варақаларига ёзиб борилади. У ш б у бош ланғич
ҳужжатлар асосида ҳисоблаш ведомости, и ш ҳақи
бўйича меъёрдан четга чиқи ш ведомости ва бош қа
йиғма ҳужжатлар тузилади.
Do'stlaringiz bilan baham: