К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

13.7. Қўшилган қиймат солиғини ҳисобга олиш
Корхоналар ўз маҳсулотларини со ти л и ш и н и хи соб­
га олиш билан бир қаторда маҳсулот(иш , хизмат) лар 
учун қўш илган қи йм ат солиғини ( Қ Қ С ) ҳам ҳисобга 
олиб бориш лари шарт.
Ўзбеки стон Республикаси М о л и я В азирлиги 
ва 
Давлат С о л и қ Қ ўм и таси 1997 йил 5 декабрда “ И ш лаб 
чиқариладиган ва сотиладиган товарлар (иш ва хи з­
мат) бўйича қўш илган қийм ат солиғини ҳисоблаш ва 
тўлаш тартиби тўғрисида” йўриқном ани иш лаб чиқци 
ва 1998 йил 1 январдан бошлаб амалда қўллаш учун 
тавсия қилинди. М азкур йўриқномада ум ум и й коида­
лар, солиқ тўловчилар, солиққа тортиш объектлари, 
солиққа торти ш оборотларини аниқлаш , солиққа тор­
тиш оборотларини корректировка қи ли ш , со л и қ и м ­
тиёзлари ҳамда ставкалари бюджетга тўлани ш и керак 
бўлган қўш илган қи йм ат солиғи сум м аси ни аниқлаш
тартиби, счёт-фактура / с о л и қ н и тўлаш муддати ва ҳ.к. 
ларини тақдим қи ли ш , солиқ тўловчиларнинг масъ- 
улияти, со л и қ идораларининг назорати батафсил баён 
қилинган.
Ўзбекистон Республикаси С о л и қ кодексига муво­
ф и к Ў збеки стон ҳудудида тадбиркорлик фаолияти б и ­
лан шуғулланувчи ю риди к шахслар қўш илган қийм ат 
солиғини тўловчилар бўлиб ҳисобланадилар. Ю р и д и к
шахслар деганда солиққа тортиш мақсадида м улкка 
эга бўлган корхона, бирлаш ма, таш килотларнинг ҳамма 
турлари, хўжалик юритувчи ёки м улкни оператив бош - 
қарувчи, бу мулкка ўзи н и н г маж бурияти бўйича жавоб 
берувчи ҳамда мустақил баланс ва ҳисоб-китоб счёти­
га эга бўлган корхоналар тушунилади.
Товарлар (иш, хизмат) бўйича оборот деб, 
ж ўнатил- 
ган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизм ат­
лар тушунилади.
У ш б у йўриқномада кўрсатилиш ича, товарлар (иш, 
хизмат) реализацияси бўйича оборотлар қўш илган қи й - 
мат солиғига тортиш объекти бўлиб ҳисобланади. Ўзбе- 
кистон Республикасида халқаро ш артномага м увоф иқ 
аниқланадиган ўзининг мақсадлари ва оборот учун ф ой­
даланиладиган қўш илган қи йм ат солиғини тўлашдан 
озод этилганлар бундан мустаснодир. Қ ўш и л ган қи й -

---

мат с о л и ш 20% ставкада тўланади. Бюджетга тўланиш и 
лозим бўлган Қ Қ С со лиғин инг сум м аси реализация 
қилинган товарлар, бажарилган иш , кўрсатилган хи з­
матлар учун ҳисобланган қўш илган қиймат солиғи сум - 
масидан иш лаб чиқариш ва муомала харажатларига 
қўш иладиган товарлар (иш , хизмат) қиймати учун тўла- 
ни ш и керак бўлган солиқ сум м асининг айирмасига тенг. 
Бу тартиб қўш илган қиймат солиғин и тўловчи барча 
корхона ва ташкилотларга тааллукди.
А со си й воситалар ва номоддий активлар қўш илган 
қиймат солиғи тўланган сумма қўш илган ҳолда сотиб 
о л и н и ш қ и й м а т и бўйича ҳисобда акс этти ри лади . 
Қ ўш илган қийм ат солиғига тортиладиган ва тортил- 
майдиган товар сотадиган, и ш ва хизматлар бажаради­
ган корхоналар ҳамда Қ Қ С бўйича имтиёзга эга бўлган 
корхоналар, кўрсатилган товарларни олувчи ш ахсга 
счёт-фактура расмийлаш тириш га мажбурдирлар. Счёт- 
фактура йўриқномада кўрсатилган шакл бўйича ёзили- 
ш и шарт.
Харидорларга жўнатилган тайёр маҳсулотларга Қ Қ С
қисобланганида қуйидагича проводка берилади:
Д -т 4010— “ Харидор ва буюртмачилардан олинади­
ган счётлар” ;
К -т 6410— “ Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар” .
Қ Қ С сум м аси бюджетга ўтказиб берилганида к у й и ­
дагича проводка берилади:
Д -т 6410— “ Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар” ;
К - т 5110— “ Х и со б -к и то б счёти” .