K 21-20 guruh talabasi Jabborov Islombek

Teskari tok to’ғri tokka nisbatan bir necha darajaga kichik, yani r-n o’tish to’ғri yo’nalishda tokni yaxshi o’tkazadi, teskari yo’nalishda esa yomon. Demak, r-n o’tish to’ғrilovchi ҳarakat bilan xarakterlanadi va uni o’zgaruvchi tokni to’ғrilashda qo’llashga imkon beradi. Eksponentsial tashkil etuvchi temperatura ortishi bilan kamayishiga qaramay VAX to’ғri shaxobchasidagi qiyalik ortadi (2.4. b-rasm). Bu ҳodisa I0ni temperaturaga kuchli to’ғri boғliqligi bilan tushuntiriladi. To’ғri kuchlanish berilganda temperatura ortishi bilan tok ortishiga olib keladi. Amaliyotda r-n o’tish VAXga temperaturaning boғliqligi kuchlanishning temperatura koeffitsienti (KTK) deb ataladigan kattalik bilan baҳolanadi. KTKni aniqlash uchun temperaturani o’zgartirib borib, o’zgarmas tokdagi r-n o’tish kuchlanishini o’zgarishi o’lchab boriladi. Odatda KTKmanfiy ishoraga ega, yani temperatura ortishi bilan o’tishdagi kuchlanish kamayadi. Kremniydan yasalgan r-n o’tish uchun KTK 3mV/grad darajani tashkil etadi. (2.6) ifoda ideallashtirilgan r-n o’tish VAX sini ifodalaydi. Bunday o’tishda r va n-soҳalarning ҳajmiy qarshiligi nolga teng va tok o’tish vaqtida r-n o’tishda rekombinatsiya jarayoni sodir bo’lmaydi deb ҳisoblanadi. Real o’tishda esa baza qarshiligi o’nlab Omga teng bo’ladi. SHu sababli (2.6) ifodaga r-n o’tishdagi va tashqi kuchlanish U0 orasidagi farqni ҳisobga oluvchi o’zgartirish kiritiladi (2.7)

R-n o’tish sig’imi. Past chastotalarda r-n o’tish toki faqat elektron – kovak o’tishning aktiv qarshiliklari ҳamda yarim o’tkazgichning r va n –soҳalarining qarshiligi (rB) bilan aniqlanadi. YUqori chastotalarda r-n o’tishning inertsiyasi uning sig’imi bilan aniqlanadi. Odatda r-n o’tishning ikkita asosiy sig’imi ҳisobga olinadi: diffuziya va to’siq (barer). To’g’ri ulangan r-n o’tishda qo’shni soҳalarga asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilar injektsiyalanadi. Natijada r-n o’tishning yupqa chegaralarida qiymati jiҳatidan teng lekin qarama-qarshi ishoraga ega bo’lgan qo’shimcha asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilar QDIF yuzaga keladilar. Kuchlanish o’zgarsa injektsiyalanayotgan zaryad tashuchilar soni, demak zaryad ҳam o’zgaradi. Berilayotgan kuchlanish tasiridagi bunday o’zgarish, kondensator qoplamalaridagi zaryad o’zgarishiga aynan o’xshaydi. Bazaga asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilar diffuziya ҳisobiga tushganliklari sababli, bu sig’im diffuziya sig’imi deb ataladi va quyidagi ifodadan aniqlanadi . (2.8) (2.8) ifodadan ko’rinib turibdiki, r-n o’tishdan oqib o’tayotgan tok va bazadagi zaryad tashuvchilarning yashash vaqti qancha katta bo’lsa, diffuziya sig’imi xam shuncha katta bo’ladi