Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

38
Jyul Vern
– O‘zim ham bilaman! – deb afsuslangandek yelkasini 
qisdi Benedikt tog‘a. – Men kayutalarni allaqachon xo‘b 
titkilab chiqdim...
– Agar qiziqsangiz, tryumda suvaraklar topilib qolsa 
ajab emas, – dedi kapitan Gul, yana gapini davom ettirib.
– Albatta qiziqaman! Suvaraklar hamma narsani 
yeyveradigan hasharotlar bo‘lib, ular...
– Hamma joyni iflos qiladilar... – deb qo‘shimcha qildi 
kapitan Gul.
– Ular kemada podsho bo‘lib olishibdi! – deb uning 
so‘zini tuzatdi Benedikt tog‘a maqtanganday bo‘lib.
– Suvaraklar podsholigi ekan-a!
– Ana xolos, taqsirim, entomolog emasligingiz ko‘rinib 
turibdi!
– Zinhor.
– Menga qarang, Benedikt tog‘a, – dedi kulimsirab 
missis Ueldon, – ishqilib, fanga foyda bo‘lsin deb bizlarni 
suvaraklarga yem qilib qo‘ymang tag‘in?
– Yo‘g‘-e, men sizlardan hech narsa talab qilayotganim 
yo‘q, jiyanim Ueldon! Men kolleksiyamni boyitadigan bironta 
nodir hasharot topilib qolmasmikan, degan umiddaman.
– Demak, siz Yangi Zelandiyada topgan hasharot-
laringizdan rozi emas ekansiz-da?
– Yo‘q, jiyanim Ueldon, juda ham roziman. Men u 
yerda bir dona yovvoyi qo‘ng‘iz topdim. Mendan ilgari 
olimlar bunday qo‘ng‘izni faqat Yangi Kaledoniyadagina 
bo‘ladi, der edilar.
Shu topda Jek bilan o‘ynayotgan Dingo Benedikt tog‘a 
oldiga chopib keldi.
– Qoch, ket! – deb haydadi itni tog‘a tushmagur.
– Iye, janob Benedikt! – deb xitob qildi kapi tan Gul. – 
Bu qanaqasi, suvaraklarni yaxshi ko‘rasiz-u, itni yomon 
ko‘ra sizmi?
– Yana tag‘in shunaqangi yaxshi itni-ya?! – dedi kich-
kina Jek, ikki qo‘li bilan Dingoning boshidan quchoqlab.
– Ha, shunday... – deb g‘uldiradi Benedikt tog‘a. – 
Chunki bu yaramas jonivor mening umidimni puchga 
chiqardi.

---

39
«O‘n besh yoshli kapitan»
– Qanday qilib, Benedikt tog‘a! – dedi missis Ueldon. 
– Nahotki, siz Dingoni ham ikki qanotlilar yoxud parda 
qanotlilar qatoriga kirgizmoqchi bo‘ldingiz?
– Yo‘q, – deb jiddiy javob qaytardi olimimiz. – Dingo 
Avstraliya naslidan bo‘lsa ham, G‘arbiy Afrika qirg‘og‘idan 
topib olingan-ku!
– To‘g‘ri aytasiz, – deb uning gapiga qo‘shildi missis 
Ueldon. – Tom buni «Valdek» kemasida eshitgan ekan.
– Shuning uchun... men... bu jonivorning ustida faqat 
G‘arbiy Afrikada bo‘ladigan bironta hasharot topilib qol-
masmikan, deb umid qilgan edim.
– Yo xudo! – deb nido qildi missis Ueldon.
– Ehtimol, undan bironta noma’lum turdan bo‘lgan 
burga-murga topilib qolsa deb...
– Hoy, Dingo, eshitayotibsanmi? – dedi kapi tan Gul. 
– Eshitayotibsanmi? Sen o‘z vazifangni bajarmabsan.
– Uning yungini tarashim behuda ketdi, – dedi ento-
molog alamidan. – Unda birorta ham burga topilmadi-ya!
– Aminmanki, agar burga topganingizda o‘ldirardin-
giz-qo‘yardingiz-da? – dedi kapitan.
– Shuni bilib qo‘yingki, taqsir, – deb quruqqina qilib 
javob qaytardi Benedikt tog‘a, – janob Jon Franklin
13
hasharotlarni, hattoki burgadan ham yomonroq chaqa-
digan amerika chivinlarini ham hech qachon o‘ldirmas 
edi. Janob Jon Franklin dengizchi bo‘lganda ham tengi 
yo‘q dengizchi bo‘lganini bilsangiz kerak deyman?
– To‘g‘ri aytasiz! – deb bosh egib javob qay tardi kapi-
tan Gul.
– Bir kuni uni iskabtopar qattiq chaqib olibdi. Ammo 
Franklin unga qarab bir puflabdi-da: «Marhamat qilib, 
jo‘nab qoling. Har ikkimiz uchun ham olam keng!» – debdi.
– Ha-ha! – dedi kapitan Gul ma’nodor qilib.
– Shunday, taqsir!
– Janob Benedikt, bu so‘zlarni Franklindan an cha 
ilgari boshqa bir kishi aytganligini bilmaysizmi?
13
Jon Franklin – ingliz dengizchisi va qutb o‘lkalarini tek-
shirgan shaxs (1786–1847).

---