Jurnalistikaga

5.  Nega gazetada jum alistikaning  barcha  ichki  qoidalari  о ‘z   ifodasini 
topadi?
6.  Gazetaning  tasvir,  tahlil,  ta ’sir  ijtim oiy  vazifasini  bajarishini 
tushuntirib  bering.
7.  Umumsiyosiy gazetalarni sharhlab bering.
2.2.2.  JURNAL
Gazeta ommaviy  axborot  vositalari tasnifida bosh o'rinni  egallaydi  va 
ijtimoiy  hayotning  barcha  tomonlari  unda  o ‘z  ifodasini  topadi.  Shunday 
bo‘lishiga  qaramasdan  gazeta  jamiyat  hayotining  hamma  tomonlarini 
mufassaL  keng  va  chuqur  yoritishga  ulgura  olmaydi.  Chunki,  kishilik 
jamiyati  hayoti,  undagi  ijtimoiy-siyosiy,  iqtisodiy-ishlab  chiqarish, 
madamy-ma’naviy  muammolar  shu  qadar  keng  va  chuqurki,  bularning 
barchasini yoritishda  gazeta sahifalari torlik qilib  qoladi.  Shunda unga har 
jihatdan  ga/xtaga  oxshagan,  ammo  gazetadan  farqli  ravishda  jamiyat 
hayotining  chuqur  qatlamlariga  kirib  borib,  insoniyatga  keng  va  chuqur 
ijtimoiy-siyosiy,  iqtisodiy-ishlab  chiqarish,  madaniy-ma’naviy  axborot 
yetkazib bera oladigan boshqa bir jurnalistika turi yordamga keladi.  Gazeta 
bilan yonma-yon turuvchi bu jurnalistika turi jurnal deb ataladi.
58

---

Jurnal  so‘zi  fransuzcha  b o ‘lib,  “kundalik”  degan  m a’noni  bildiradi. 
Lekin  bu  atama  o ‘z  mazmunidan  uzoqlashib,  kundalik  emas,  balki 
gazetaga  qaraganda  ko‘proq  muddatlarda  —   asosan  bir  oyda  bir  marta 
chiqadigan  jurnalistika  turini  bildiradi.  Shunday  qilib,  jurnal  vaqtli 
jurnalistikaning  asosiy  turlaridan  biri  bo‘lib,  jamiyat  ijtimoiy-siyosiy, 
iqtisodiy-ishlab  chiqarish  va  madaniy-ma’naviy  hayotining  chuqur 
qatlamlarini  aks  ettiradi.  Jurnal  insoniyatga  juda  keng  jabhada  va  boy 
m a’naviy  ozuqa  yetkazib  beradi,  ijtimoiy  borliq  bilan  ijtimoiy  ong 
o ‘rtasida mutanosiblikni chuqurlashtiradi,  inson aqlu tafakkurining yanada 
o^sishi  y o iid a   xizmat  qiladi.  Jurnal  orqali  kishilar  jam iyat  hayotining 
chuqur 
masalalarini 
anglaydilar, 
ilm-fan, 
adabiyot 
va 
san’at 
mahsulaiaridan  bahramand  b o ‘ladilar,  ijtimoiy  borliqni  biladilar,  o ‘z 
hayotiy  tajribalarini  takomillashtiradilar,  kasb  va  hunar  o ‘rganadilar. 
Jurnal  inson  sivilizatsiyasining  mevasi  va  uni  rivojlantiruvchi  g‘oyat 
muhim  omildir.  Shu  bilan-birgalikda  jamiyatdagi  sinflar,  tabaqalar, 
guruhlar, partiyalar jurnal orqali o ‘zlarrung ijtimoiy-siyosiy, ilmiy-nazariy, 
huquqiy,  estetik  va  boshqa  qarashlarini  ishlab  chiqadilar,  ommaga 
уetka/adilar  va  m uxolif  sinflar,  partiyalaming  qarashlariga  qarshi  zarba 
beradilar.  Binobarin,  jurnal  ham  g ‘oyaviy  kurash  vositasi  boMib  xizmat 
qilishi  mumkin.  Ammo,  jurnallarning  ilmiy  texnikaga,  adabiyot  va 
san’atga  oid  ko‘pgina  turlari  hamisha  umuminsoniy  maqsadlarga  xizmat 
qilib, umumbashariy xususiyatga ega bo‘ladilar.
Jurnallarning  paydo  bo‘lish  tarixi  kishilik  jamiyatining  rivojlanish 
tarixi,  sivilizatsiyaning  vujudga  kelishi  va  boshqa  ijtimoiy-siyosiy 
ehtiyojlar  bilan  bog‘liqdir.  Insoniyat  tanxining  m a’lum  bir  davriga  kelib