Jurnaldan ko‘chirib bosilgan maqolalar «Til va ada biyot ta’limi»dan olindi, deb izohlanishi shart

IV. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash.

Mavzuni mustahkamlash uchun darslikda berilgan 

mashq va topshiriqlar yakka va guruh bo‘lib bajariladi. 

112-mashq.

 

A.Oripovning G‘afur G‘ulom xotirasiga 

bag‘ishlangan­“Alvido,­ustoz”­she’ridan­olingan­parcha-

dagi iqtibos va uning asosiy matn bilan munosabatiga 

e’tibor bering, uni tushuntirishga harakat qiling.

 

“Zo‘r karvon yo‘lida yetim bo‘tadek

Intizor ko‘zlarda halqa-halqa yosh...”

Sarbonim, qo‘lingdan ketdimikin erk, 

Sarbonim, ne uchun ko‘tarmaysan bosh... 

113-mashq.

 

M.Yo‘ldoshevning “Badiiy matn lingvo-

poetikasi”­monografiyasidan­olingan­quyidagi­parchani­

o‘qing. Undagi iqtiboslarning qo‘llanish maqsadi, aso-

siy matn bilan bog‘lanishini tushuntiring. Ularning man-

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz

11

Dars – muqaddas

balariga­ e’tibor­ bering.­ Iqtiboslarda­ ifodalangan­ fikrlar­

haqida bahslashing.

Adabiyotning so‘z san’ati ekanligi, uning birlamchi 

unsuri til ekanligi haqidagi haqiqatni hech kim hech 

bir zamonda inkor etgan emas. Kishilik tarixida 

adabiyot atalmish dunyoni obrazli idrok etish san’ati 

yaralibdiki, bu san’atning ifoda vositasi bo‘lgan so‘z, 

tilni tugal talqin etmoqday mashaqqatli yumush inson 

tasavvuri va tafakkurini muttasil band etib keladi. Buyuk 

ma’rifatparvar adib Abdurauf Fitrat: “Go‘zal san’atlarda 

tovar (materiyol) tovush, ohang bo‘lsa, go‘zal san’at 

musiqiy bo‘ladir; bo‘yovlar, chiziqlar bo‘lsa, rasm 

bo‘ladir; tosh yo boshqa turli ma’danlar esa haykalchilik 

bo‘ladir; tosh, yog‘och, kirpich (g‘isht), ganch, tuproq 

bo‘lsa, me’morliq bo‘ladir; tan, mug‘a (muqom, 

mimika) harakatlari esa o‘yun (tans) bo‘ladir; gap, so‘z 

esa adabiyot bo‘ladir”, – deb yozadi va adabiyotga 

shunday ta’rif beradi: “Adabiyot – fikr, tuyg‘ularimizdagi 

to‘lqunlarni so‘zlar, gaplar yordami bilan tasvir qilib, 

boshqalarda ham shunday to‘lqunlarni yaratmoqdir”. 

(A.Fitrat, “Adabiyot qoidalari”)

Atoqli  o‘zbek  adabiyotshunosi  O.Sharafiddinov 

shunday yozadi: “Rangsiz tasviriy san’at, ohangsiz 

musiqa bo‘lmaganidek, tilsiz adabiyot ham bo‘lmaydi. 

Adabiyotni insonshunoslik deydilar. Darhaqiqat, 

yozuvchi xilma-xil insoniy xarakterlarni tadqiq qilib, 

jamiyat rivojiga yordam beradigan salmoqli haqiqatlarni 

kashf qiladi. Biroq bularning hammasi adabiyotda til 

orqali ro‘yobga chiqariladi”. (O.Sharafiddinov, “Adabiyot 

tildan boshlanadi”)