Jumanazarov nuriddinning «pul va banklar» fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Obligatsiyalar – o’z egasiga qat’iy belgilangan foiz ko’rinishida daromad keltiruvchi qimmatli qog’oz. Davlatning xazina majburiyatlari.
Depozit sertifikatlari –bu tijorat banklari tomonidan korxonalar ixtiyoridagi vaqtinchalik bo’sh pul mablag’larni jalb qilish maqsadida chiqariladigan qimmatli qog’oz.
Jamg’arma sertifikatlari–bu jismoniy shaxslar ixtiyoridagi vaqtinchalik bo’sh pul mablag’larni banklarga jalb qilish maqsadida chiqariladigan qimmatli qog’oz.
Cheklar– unda ko’rsatilgan summani to’lash to’g’risidagi topshiriqdir. Amaliyotda pullik cheklar va hisob kitob cheklari qo’llaniladi. Fredirik Mishkenning fikriga ko’ra cheklarning jiddiy kamchiligi ularni chiqarish bilan bog’liq xarajatlarning katta ekanligidir. AQSh da har yili chekni muomalaga chiqarish uchun 40 mlrd.$ xarajat qilinadi.
-Bank aktseptlari – aktsept so’zi lotincha so’z bo’lib qabul qilmoq degan manoni anglatadi. Bank aktsepti deganda bank tomonidan tijorat vekseli va chek bo’yicha to’lovning kafolatlanishi tushuniladi.
To’lov aylanmasining mutlaq asosiy 75-80% ini pul aylanmasi tashkil qiladi.Chunki pul eng yuqori likvidli aktiv hisoblanadi.
Shu bilan birga, MDH mamlakatlari iqtisodiy adabiyotlarining deyarli barchasida “pul aylanmasi” va “to‘lov aylanmasi” alohida – alohida o‘rganiladi. Ularni bir – biridan farqlashda asosiy etibor hisob – kitoblarni amalga oshirishda naqd pulni ishtirok etishi yoki etmasligiga qaratiladi. Pul aylanmasida bevosita naqd pullar to‘lovlarni amalga oshirishda ishtirok etadi. Keyingi yillarda hisob – kitoblarni amalga oshirishda plastik kartochkalar, hisob – kitob cheklarni joriy etilishi pul aylanmasi tarkibida naqd pulli hisob – kitoblar ulushining sezilarli darajada pasayib ketishiga sabab bo‘lmoqda. Xususan, AQSH, G‘arbiy Evropa mamlakatlari va Yaponiyada naqd pul aylanmalarining ulushi 1 – 1,5 foizni tashkil etadi.
Pul aylanmasini tashkil qilish asoslari:

• 
  Qonunchilik asoslari;
  
• 
  Institutsional asoslar;
  
• 
  Milliy to’lov tiziminig mavjudligi;
  
• 
  Xo’jalik yurituvchi subyektlarning banklarda ochilgan joriy hisob varaqlarining mavjudligi;
  
• 
  Mamlakatning xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan xalqaro munosabatlarining mavjudligi.
  

Qonunchilik asoslari:
1) O’zbekiston Respublikasining konstitutsiyasi;
2) Qonunlar va kodekslar;
3) Qonunosti hujjatlari:
a) O’zbekiston Respublikasi Przidentining farmonlari va qarorlari;
b)Vazirlar Mahkamasining qarorlari;
c) Vazirliklarning buyruqlari, Davlat Qo’mitasi raislari buyruqlari, Markaziy bankning yo’riqnomalari (ular faqat Adliya Vazirligidan ro’yxatdan o’tgandan keyin kuchga kiradi).
Pul aylanmasi ikki yirik qismdan iborat:

1. 
   Naqdsiz pul aylanmasi
   
2. 
   Naqd pul aylanmasi