ЙўРИҚнома в-1 Умумий қоидалар

Биринчи ёрдам кўрсатиш тартиби:
-организмга жароҳат етказувчи, соғлиққа ва шикастланувчи ҳаётига хавф тўғдирувчи омиллар таъсирини бартараф қилиш, электр токи таъсиридан озод қилиш, зарарланган атмосферадан олиб чиқиш, ёнаётган кийимини ўчириш, сувдан чиқариб олиш ва шикастланган кишининг аҳволини аниқлаш;
-шикаст (травма) лар тури ва оғирлиги даражасини ва уни қутқазишга оид тадбирлар бирин-кетинлигини аниқлаш;
-шикастланувчини қутқазишга доир тадбир (сунъий нафас олишни тиклаш, ташқи юрак массаж, синган жойни иммобилизациялаш, боғлаш ва ш.к.) ларни бажариш;
-тиббий ходим келгунча шикастланувчининг асосий ҳаётини яшаш белгиларини сақлаб туриш;
-тез тиббий ёрдам ёки ҳакимни чақириш ёки бўлмаса яқин даволаш муассасасига шикастланувчини етказиш учун чора- тадбирлар кўриш;
2. Электр токидан шикастланган кишига биринчи ёрдам
Электр токи билан зарарланганда иложи борича тезлик билан шикастланувчини ток таъсиридан озод қилиш керак, чунки бу таъсирни давом этиши электр шикаст (электротравма) лар оғирлашувига олиб келади.
Электр токи таъсиридан халос қилиш:
Кучланиши таъсирида бўлган ток узатувчи қисмларга тегиш мускулларни беихтиёр тиришиши ва умуман асаблар қўзғалишига олиб келади, натижада нафас олиш ва қон айланиши органлари фаолиятини бузиши, ҳатто умуман тўхтатиб қуйиши мумкин.
Агар шикастланувчи симни қўли билан ушлаб турган бўлса, уни панжалари шунчалик кучли қисиладики, қўлидан ток узатувчини ажратиб бўлмайди. Шу сабабли ёрдам кўрсатувчининг биринчи ҳаракати электрқурилманинг шикастланувчи тегиб турган қисмини зудлик билан узишдан иборат бўлиши керак. Узиш улаб-узгич, бириктиргич- ажратгич ёки бошқа узиш аппаратлари ҳамда сақлагич (тиқин) ларни бураш ёки олиб қуйиш, штепсел бирикмаларни ажратиш билан амалга оширилади. Агар шикастланувчи баланд жойда бўлса, унда қурилмани узиб ва шу билан ток таъсиридан озод қилинса, у тушиб кетиши мумкин. Бундай ҳолатларда шикастланувчининг тушиб кетишини олдини олувчи ва ҳавфсизлигини таъминловчи чора-тадбирларни кўриш лозим.
Электр ускуна узилганда электр токи ҳам ўчиши мумкин. Шу сабабли кундуз куни бўлмаганда бошқа ёритиш манбалари (фавқулодда ёритгичлар, аккумулияторли ёритгичлар ва бошқалари) дан ёритиш чорасини кўриш керак.