|
Demokratiya bu Konstitutsiya va qonunlar doirasida erkinlik demakdir. Konstitutsiyamizda demokratik respublikaning barcha belgilari bor. Jumladan: xalq hokimiyatning yagona manbaidir, davlat boshlig'i saylanadi va almashib turadi, vakillik organlari muhim o'rin tutadi, fuqaroning huquq va erkinliklariga asoslangan huquqiy maqomi mavjudligini aytishimiz mumkin.
Jamiyatda demokratiya qay darajada ekanligini belgilovchi uchta mezon bor. Birinchisi -xalq qarorlar qabul qilish jarayonlaridan qanchalik xabardorligi, ikkinchisi - hukumat qarorlari xalq tomonidan qanchalik nazorat qilinishi, uchinchisi -oddiy fuqarolar davlatni boshqarishda qanchalik ishtirok etishidir.
Xalqni hokimiyatning yagona manbai sifatida tan olish boshqaruvning respublika shakliga ega bo'lgan demokratik davlatlarga xos xususiyatdir. Xalq hokimiyatchiligi hokimiyatning davlat tuzilmalari (ijro etuvchi va vakillik organlari) va fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari orqali amalga oshiriladi. Xalq hokimiyatchiligining bevosita (to’g’ridan-to’g’ri) demokratiya va bavosita, ya'ni vakillik shakli mavjud.
Bevosita (to'g'ridan-to'g'ri) demokratiya shakliga: referendum (umumxalq ovoz berishi), saylovlar, qonun loyihalarini muhokama qilish, yig'ilishlar, mitinglar va namoyishlar, hokimiyat tuzilmalariga yakka tartibda va jamoa bo’lib murojaat qilish kabilar kiradi. Vakillik shakliga esa, butun davlat, vakillik jdoralari, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari, ommaviy ijtimoiy harakatlar kiradi. Demokratiyaning asosiy vazifasi - jamiyatdagi kuchlarni murosa asosida birlashtirib, ularni umumrizo qarorga, ya'ni konsensusga olib kelish va mamlakatning taraqqiyoti uchun xizmatga safarbar qilishdan iboratdir. Bugungi kunda O'zbekiston demokratiya tamoyillariga amal qilgan holda rivojlanmoqda.
2. Mintaqalar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini tartibga solishning usul va dastaklari;
Mintaqaviy xo‘jalik butun bir xo‘jalik, iqtisodiy, ishlab chiqarish va ijtimoiy kompleks bo‘lib, u respublika, viloyat, avtonom okrug hududida joylashgan korxona, tashkilot, uyushmalarning bo‘ysunish va tarmoqlarining tarkibidan qat‘iy nazar shakllanadi.
Barcha sanoat va qishloq xo‘jalik ishlab chiqarish qurilish, transport, aloqa va madaniy-maishiy xizmat ko‘rsatadigan korxona va tashkilotlarni 3 ta katta bo‘ysunish guruhiga ajratish mumkin:
M arkaziy
Hududiyl va mahalliy.
Bir tomondan mintaqaviy boshqaruv tizimining asosi bo‘lgan, ikkinchi tomondan (bo‘ysunish darajasiga ko‘ra) korxona va tashkilot bo‘lgan mahalliy organlar o‘rtasidagi munosabat mahalliy organlarga to‘liq bo‘ysinishdan to shu organlar tomonidan alohida funksiyalarning boshqarilishigacha farqlanadi.
Boshqaruv shakli va bo‘ysunish shaklidan qat‘iy nazar ma‘lum mintaqada joylashgan hamma korxona va tashkilotlar yer, o‘rmon va suv resurslardan foydalanish, tabiat muxofazasi, sanitariya, yong’inga qarshi, huquqiy, ijtimoiy, maishiy me‘yor va qoidalalari masalalari bo‘yicha mahalliy boshqaruv organlari raqobati ostida bo‘ladi.
Hududiy boshqaruv organlari shu hududda joylashgan barcha korxonalar tomonidan amalga oshiriladigan uy va ijtimoiy-madaniy qurilish, mahalliy yo‘llar qurilishi, xalq iste‘mol mollari va oziq-ovqat ishlab chiqarish ustidan nazorat olib boradi. Mintaqaviy darajada tartibga solishning ob‘ektlari quyidagilar hisoblanadi: davlat mulkini xususiylashtirish jarayoni, aholi va korxonalarni soliqqa tortish, mahalliy byudjetlarni shakllanishi, aholining ijtimoiy himoyasi va boshqalar.
Oxirgi yillarda O‘zbekistonda davlatning mintaqaviy siyosatini shakllantirish bo‘yicha ish olib borilmoqda. O‘zbekistonda mintaqaviy siyosat deganda mamlakat mintaqalarining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy rivojlanishi bo‘yicha davlat hukumat organlarning maqsad va masalalarning tizimi hamda ularni amalga oshirish mexanizmi tushuniladi.
O‘zbekistonda mintaqaviy siyosatning asosiy maqsadlari quyidagilar:
O‘zbekistonda markaziy iqtisodiy, ijtimoiy, huquqiy va tashkiliy asoslarini ta‘minlash, yagona iqtisodiy hududni yaratish;
Mintaqalarning iqtisodiy imkoniyatlaridan qat‘iy nazar yagona minimal ijtimoiy standart va aholini teng ijtimoiy himoyalanishini ta‘minlash;
Mintaqalarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish sharoitlarini tenglashtirish;
Atrof-muhitning ifloslanishini oldini olish hamda ifloslanish oqibatlarini yo‘qotish, mintaqalarni kompleks ekologik himoyalash;
Juda muhim strategik ahamiyatga ega bo‘lgan mintaqalarni ustivor rivojlantirish;
Mintaqalarning tabiiy-iqlim xususiyatlaridan maksimal foydalanish;
Mahalliy o‘z-o‘zini boshqarishni shakllantirish va kafolatlarni ta‘minlash.
Do'stlaringiz bilan baham: |
