Jo`rayeva A

12.27. Purin nukleozidlarini parchalanishi
Purin nukleozidlari gidrolizlanish unumlari bo`lgan – adenozin va guanozin organizmda fermentativ gidrolizga uchrab, jigarda oxirgi mahsulot – siydik kislоtasigacha оksidlanadi.
Siydik kislotasi purin nukleotidlari almashinuvining (katabolizmining) oxirgi mahsuloti bo`lib, inson organizmidan siydik bilan ajraladi. Siydik kislotasi (urat k-ta) suvda yomon eriganligi uchun organizm suyuqliklarida kam miqdorda uchraydi.
Odam organizmida 1sutkada 0,5-1g siydik kislota hosil bo`lib, uning sog`lom odam qonidagi miqdori 4-8 mg/l to`g`ri keladi.
Qonda siydik kislotasining ortishi giperurekimiya deyiladi. Mоdda almashinuvi buzilganda siydik kislotasini qоndagi kоntsеntratsiyasi оrtishi natijasida, gipеrurikimiya sababli to`qimalarda urat natriy kristallari to`planib, podagra kasalligiga оlib kеladi. Allopurinol preparatlari – gipoksantinning struktura analogi podagrani davolashda ishlatiladi. U ksantinoksidazaning raqobatli ingibitori bo`lib, kuniga 0,2-0,8g miqdorda qabul qilinsa, siydik kislotasining qondagi miqdorini me`yor raqamlarigacha pasaytiradi.
Ba`zi quyi organizmlarda siydik kislotasi allantoingacha, baliqlarda esa allantoin kislotasi siydikchilgacha parchalanadi.
Yuqoridagi barcha jarayonlar spetsifik fermentlar ta`sirida katalizlanadi va quyidagi sxema ko`rinishida keltirish mumkin:
P
urin nukleozidlarining gidrolizidan siydik kislоtasini hosil bo`lishi
12.28. Pirimidin nukleozidlarini parchalanishi
P irimidin nukleotidlarini fermentativ gidrolizi ketma–ketligini quyidagi sxemada keltirilgan

Pirimidin nukleotidlari parchalanishining boshlang`ich bosqichlari spetsifik fermentlar bilan katalizlanadi. Reaktsiyaning oxirgi mahsuloti – CО<sub>2,</sub> NH<sub>3,</sub> mochevina, β-alanin va β-aminoizomoy kislota. Pirimidinlarni gidrolitik parchalanishi β-alanin hosil bo`lishining asosiy yo`li bo`lib, keyinchalik anserin va karnozin sintezi uchun manba bo`lishi yoki siydik bilan chiqarilishi mumkin.

Ma`lumki, β-alanin hayvon to`qimasida keyinchalik so`nggi o`zgarishga uchraydi. Spetsifik aminotransferaza β-alanin va piruvatlar orasidagi transaminlanishni katalizlaydi. Ushbu qaytar reaktsiya jarayonida α-alanin va formilatsetat sintezlanadi (malat kislotaning yarim aldegidi).