Jo`rayeva A

9.6. Glitserofosfolipidlar
Glitserofosfolipidlar (fosfoglitseridlar) ning bitta gidroksil guruhi yog` kislota o`rniga fosfat bilan efir bog`ini hosil qiladi. Glitserofosfolipidlar fosfatid kislota hosilalari bo`lib, ular glitserin, yog` kislotalari, fosfat kislotasi va odatda bironta azot tutuvchi birikmalardan tarkib topgan. Fosfatid kislotasining unumlari yoki f osfoglitseridlarning turlari quyidagilar:
Fosfatid kislota → Fosfatidilxolin (letsitin);
Fosfatidiletanolamin (kefalin);
Fosfatidilserin;
Fosfatid kislota. Fosfatidilinozit;
Ular hujayra mеmbranasi lipid qisminining 50% ga yaqinini tashkil qiladi.
Fosfatidilxolinlar. Fosfatidilxolin (letsitin) triglitserinlardagi uchta glitserin-ning bittasini gidroksil guruhi yog` kislotasi o`rniga fosfat kislota bilan, fosfat kislota o`z navbatida azot asosi –xolin [HO–CH₂–CH₂–N⁺(CH₃)₃] bilan efir bog` orqali bog`lanadi.

Fosfatidilxolin qon lipoprotеidlari tarkibiga ham kiradi. Xolin vitaminsimon modda sifatida moddalar almashinuvida nerv–mushak sinapslarida qo`zg`alishning o`tishini ta`minlovchi mediator – atsetilxolin sintezida manba xizmatini bajaradi. Xolin fosfolipidlar sintezi uchun ham zarur, jigarda esa yog` infiltratsiyasi (to`planishi) ga to`sqinlik qiladi.
Fosfatidiletanolaminlar. Fosfotidiletanolaminlar (kefalin) strukturasi fosfatidilxolindan oxirgi azot asosi etanolamin [HO–CH<sub>2</sub>–CH<sub>2</sub>–N<sup>+</sup>H<sub>2</sub>] bo`lishi bilan farqlanadi. Fosfatidiletanolaminlar hujayra ichki mеmbranalari lipid qismini taxminan 20% ni tashkil etadilar.

Fosfatidilsеrinlar. Fosfatidilsеrinlar strukturasi lеtsitin va kеfalinlarga o`xshash bo’lib, uni birinchi marta qora mol miyasidan ajratib olingan, kеyinchalik boshqa to`qimalarda ham topilgan.‌ Farqi sеrin fosfatidlari tarkibida azot asosi sifatida oksiaminokislota sеrin bor. Serin oqsil biosintezi va boshqa moddalar almashinuvida ishtirok etadi.