Jo`rayeva A

Qalqonsimon bez funktsiyasini buzilishi
Giperfunktsiya – qonda yodtironinlar miqdorini, asosan T₃ ni, haddan tashqari ko`payib ketishi – tireotoksikoz yoki Bazedov kasalligini keltirib chiqaradi. Qalqonsimon bez giperfunktsiyasi natijasidagi gipertireoz holatiga diffuzli toksik bo`qoq – Greyvs yoki Bazedov kasalligi deb ham nomlanadi. Bemorlarda modda almashinuvini keskin kuchayishi to`qima oqsillari parchalanishining ortishi bilan kechishi tufayli manfiy azot balansi yuzaga keladi. Bemorlarda kasallik uchun xos bo`lgan uchta belgi kuzatiladi; ular yurak urishining ortishi (taxikardiya), ko`zlarni chaqchayishi (ekzoftalm) va qalqonsimon bezning kattalashishi (buqoq). Bemorlarda umumiy holsizlanish, psixik o`zgarishlar kuzatiladi. Qalqonsimon bez giperfunktsiyasini, shu jumladan, toksik bo`qoqni davolashda qalqonsimon bez butunlay, yoki qisman jarrohlik yo`li bilan olib tashlanadi, yoki ¹³¹J yuboriladi (β- va γ-nurlanishlar bez to`qimasini parchalaydi). Shuningdek, tireoid gormonlar sintezini to`xtatuvchi preparatlar (tiroksin antagonistlari) – tiomochevina va tiouratsil (yoki metapuratsil) bilan davolanadi.
Tireotoksikozni belgilari: Uglevodlar va yog` depolaridagi triglitseridlarni parchalanishi tezlashadi; yog` kislotalari, glitserin va glikoliz substratlarini parchalanishida O₂ sarf bo`lishi ortadi. Mitoxondriyalar kattalashib, shakli o`zgaradi. Keltirilgan sabablar asosida tireotoksikozni og`ir formalarini– mitoxondriya kasalligi ham deyiladi. Kasallik davom etgan sari organizmda oqsillarni parchalanishi ustunlik qila boshlaydi, natijada N<sub>2</sub> yo`qotilib (-) manfiy azot balansi kuzatiladi.
Kasallikni tashqi belgilari – asosiy modda almashinuvini kuchayishi, tana haroratini ortishi, vazn kamayishi, taxikardiya, asabiylanish, ko`zlarni olayib ketishi. Keltirilgan o`zgarishlar jarrohlik yo`li bilan yoki gormonlarni hosil bo`lishini pasaytiruvchi preparatlar yordamida tuzatiladi.
Gipofunktsiya – rivojlanayotgan homila, chaqaloqlar yoki yosh bolalardagi tireoid bezlari gipofunktsiyasiga kretinizm, bolalar yoki kattalarda –miksedema deyiladi.