Jo`rayeva A

partsial bosimiga bog`liq bo`ladi: 
Hb + O
2
------- 
HbO
2 
Oksigemoglobinda kislorod gem molekulasidagi temir atomiga kovalent 
bog`lar orqali birikkan emas, binobarin, temirning valentligi ikkiga tengligicha 
qoladi va kislorodning birikishi yoki ajralishi tufayli o`zgarmaydi: 

---

41 
N N N N 
globin------Fe
2+
-------O
2
globin------Fe
2+
-------H
2
O
N N N N 
Gemoglobin eritmasi bilan muvozanatda bo`lgan kislorodning partsial 
bosimi kamaytirilganda qaytarilgan gemoglobin hosil bo`lib, unda temirning 
valentligi ham ikkiligicha qoladi. 
Karboksigemoglobin HbCo 
- gemoglobinning uglerod (II)-oksidi – is gazi 
bilan hosil qilgan birikmasi. Bu modda odam nafas olgan havo tarkibida CO 
bo`lganda vujudga keladi. Bunda gemning uglerod (II)-oksidi bilan birikishi 
kislorodga nisbatan 300 marta yuqori. Bu kompleksda gemoglobin va is gazi 
orasidagi bog` gemoglobin bilan kislorod o`rtasidagi bog`ga qaraganda 200 marta 
mustahkam. Karboksigemoglobinning dissotsialanish darajasi kuchsiz bo`lganidan 
is gazi oksigemoglobindan kislorodni osonlik bilan siqib chiqaradi. Shuning uchun 
nafas olgandagi havoda 1% is gazi bo`lgandayoq gemoglobinning 95% i karboksi 
gemoglobinga aylanadi. Bunday gemoglobin kislorod bilan birika olmay, o`zining 
kislorod tashish vazifasini bajara olmaydi. Natijada to`qimalar, birinchi navbatda 
miya to`qimasi kislorodning yo`qligi tufayli nobud bo`ladi. Is gazi bilan 
zaharlanishning 
o`limga 
olib 
kelish 
sababi 
ham 
ana 
shunda. 
Karboksigemoglobinda ham temirning atomi ikki valentli.