Jobasi: Kirisiw

Juwmaqlaw
Bazar mexanizmi islep shıģarıw nátiyjeligin arttırıw menen xarakterlenedi. Sol menen birge, kárxananıń juwmaqlawshı xızmetine juwapker shaxslar qarar qabıl etiwde erkinlik, bazar jaģdayına qarap maqset hám rejelerdi ózgertirip turıwda ģárezsizlikke iyeligi úlken áhmiyet talap etedi. Finanslıq rejelestiriw-pul qarjıları, finanslıq resurslarınıń shólkemlestiriliwi hám háreketleniwi, bólistiriw hám qayta bólistiriw processin basqarıw túsiniledi.¹ Usı pul qarjıların maqsetli baģdarlaw arqalı eń jaqsı nátiyjege erisiw maqsetinde ekonomikaģa tásir etiw usılı túsiniledi. Bizge belgili, bazar qatnasıqları strukturasındaģı sıyaqlı onıń tártipke salıw mexanizminde de finans úlken rol oynaydı. Sol menen birge finans bul ekonomikalıq siyasattı ámelge asırıwshı áhmiyetli qural bolıp esaplanadı. Sonıń ushında búgingi kúnde finanstıń mánisin hám onıń xarakterli belgilerin jaqsı úyreniw hámde islep shıģarıwdı nátiyjeli rawajlandırıw ushın onıń paydalanıw usılların kórip shıģıw zárúr boladı.
Bazar qatnasıqları shárayatında hár qanday xojalıq sub’ektlerinıń óz aldına qóyılģan maqsetlerin ńatiyjeli ámelge asırıw, islep shıģarıw hám xızmet kórsetiw tarawın jánede rawajlandırıwda usı kárxana, firma hám kompaniyalarında xızmet kórsetip atırģan jumısshılardıń roli hám xızmeti úlken áhmiyetke iye. Kárxanalarda xoshametlew funkciyanı ámelge asırıw procesinde kárxana basqarıw sistemasınıń hár qıylı bólimlerinde xızmet kórsetip atırģan jumısshılardıń kárxana tárepinen belgilengen finanslıq rejelerdi, wazıypalardı hám júklemelerdi tolıq orınlaģanlıģı, xızmet kórsetiw hám servis tarawın rawajlandırıwda óz úlesin qosqan hámde bar bolģan materiallıq resurslardan tejep paydalanģan halda óndiris kólemin arttırģanlıģı ushın usı jumısshılardı xoshametlew hám sıylıqlaw yaki kerisinshe, usı wazıypalardı ámelge asırıwda káteshilikke jol qoyģan hám biypárwalıq penen qaraģan jumısshılarģa belgili bir ilajlar kóriw sisteması jaratıladı. Finanslıq menejmenttıń xoshametlew funkciyasınıń tuwrı shólkemlestiriliwi, kárxanada ónim hám xızmetlerdıń
sıpatın jaqsılawģa, jumısshılardıń qániygenligin arttırıwģa alıp keledi, bul bolsa óz náwbetinde, tikkeley kárxana xojalıq xızmetinıń rawajlanıwına tásirin kórsetedi.
Kárxanalarda basqarıw sistemasın nátiyjeli shólkemlestiriliwi birinshi gezekte, kárxanalardıń keleshekte finanslıq turaqlılıģın támiyinlese, ekinshiden, finanslıq-ekonomikalıq krizis dáwirinde kárxanalarda jumıssızlar sanınıń keskin kemeyip ketiwi hámde túrli unamsız ekonomikalıq hám sociallıq aqıbetlerin aldın alıwda áhmiyetli esaplanadı. Sonıń ushın, kárxanalardıń basqarıwshıları yaki finanslıq menejerleri, hár dayım kriziske alıp keliwshi sebeplerin uyrenip barıw hám qadaģalaw, finanslıq zapaslardı qáliplestiriw hám finanslastırıwdıń basqa dereklerin izlew, kárxanalarda krizistiń aqıbetleriniń aldın alıw, hám olardı saplastırıw boyınsha kriziske qarsı ilajlar dástúrin islep shıģıwı lazım. Bizge belgili, kárxanalar barlıq xızmeti processinde túrli ekonomikalıq cikllardı basıp ótedi. Álbette, hár bir cikl processinde kárxanalarda jumıstı shólkemlestiriw, finanslıq rejelestiriw processi, finanslıq resurslarģa bolģan talap, óndiris kólemi hám sol sıyaqlı kriziske qarsı basqarıwdı shólkemlestiriw processleride túrlishe parqlanadı. Kárxana menejerleri ekonomikalıq rawajlanıw ciklinıń ózgesheliklerinen kelip shıqqan holda soģan sáykes kriziske qarsı finanslıq basqarıwdı shólkemlestiriw lazım.

Paydalanilgan adebiyatlar.

1. 
   Malikov T.S. Olimjonov O.O. Moliya. Darslik Toshkent Moliya institute. – Toshkent: 2019. – 882 bet.
   
2. 
   Toshmurodova B.E., Elmirzayev S.E., Tursunova N.R. Moliyaviy menejment. Darslik. 2017.
   
3. 
   Elmirzayev S. Korparativ Moliya / oquv qollanma –Toshkent. 2015-yil. – 256 bet.
   

Internet saytlar.

1. 
   www.ziyonet.uz
   
2. 
   Arxiv.uz
   
3. 
   Fayllar.org
   
4. 
   Agrobank.uz
   

1Miyirman Turdimuratov.