Jobası: Kirisiw Jumıstıń maqseti hám wazıypaları Temanıń izertleniw jaǵdayı Tiykarǵı bólim I bap. T. Jumamuratov shıǵarmalarında qaratpa aǵzalardıń qollanılıwı


Ǵalabalıq atlıqlardan bolǵan qaratpalar



Download 110,82 Kb.
bet8/22
Sana03.01.2022
Hajmi110,82 Kb.
#313016
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22
Bog'liq
qaratpa T.J. kurs

Ǵalabalıq atlıqlardan bolǵan qaratpalar

Qaratpalar adam mánisindegi tuwısqanlıq atamalardı bildiriwshi ǵalabalıq atlıqlardan boladı. Mısalı:

Qızbaymız, aǵa, dúnyaǵa, malǵa,

Ondaydı hasla kewlińe alma! (“Ushırasıw”, 9-bet)


Ana, qatar-qurbı qayda?...

Kóz aldına elesledi. (76-bet)


Tańlaqlardan bolǵan qaratpa aǵzalar. Qaratpa aǵzalar basqa sóz shaqaplarınan bolǵanı sıyaqlı tańlaq sózlerden de bildiredi. Túrkiy tilleri ishinde ayırım qazaq hám uygir ilimpazlarınm miynetlerinde tańlaq sózlerdiń qaratpa aǵza xızmetinde qollanılıwı, qaratpalar kúshli emocionallıq mani bildirip kelgende ǵana, tańlaq sózler menen bir qollanılatuǵınm kórsetedi. Bul tuwrali M.Dawletov: «Tańlaqlar barlıq jagdayda qaratpa wazıypasında kele bermeydi. Tek qaratıw, shaqinw mánisin bildiriwshi hay, áy, he sıyaqlı tańlaq sózler ǵana adam atları menen qatar qollanılıp, qaratpa xızmetin atqaradı. Tańlaqlardıń basqa túrleri qaratpa wazıypasındaǵı atlıqlar menen qatar qollanılǵam menen, qaratpa wazıypasındaǵı atlıqlar menen qatar qollanılǵanı menen, qaratpa aǵza bola almaydı. Olar tek gápke har turli emocionallıq máni beriwshi óz aldına gáp aǵzası - kiris aǵza wazıypasın atqaradı”8,- dep pikir juritedi. Shayır T.Jumamuratov shıǵarmalarında hay, ha sıyaqlı tańlaqlar adam atları menen qatar qollanılıp sóylewshiniń sózi qaratilǵan zat mánisin bildiredi.

Tańlaq sózler basqa sózler menen qatar kelip, qaratpa xızmetinde qollanıladı. Bunday jagdayda tańlaqlar qaratpa aǵzalarǵa kúsheytiwshi mani beriwshi janapaylıq xızmet atqarip turadı, yamasa qaratpalardıń emocionallıq mánisin kúsheytedi:

Tańlaq sózler qaratpalar menen qatar qollanılǵanda intonaciyalıq jaqtan ayinmlanıp kelip, qaratpalardıń mánisin kúsheytiwshi, emocional máni beriwshi janapaylıq xızmet atqanp keledi. Mısalı:

Áy ana, bilemen, tilegimdeseń,

Mudamı sen meniń júregimdeseń (70-bet)
Háy qız, jıldam shıra sóndir!

Bizler sonday asıǵıspız (79-bet)


Bul mısallarda o, ay, hay, hay sıyaqlı tańlaqlar ózinen songi qaratpanm mánisin kúsheytip, oǵan shaqinw, un shıǵariw mánisinde qosımsha mani berip tur.

1.2.Qaratpalardıń leksika-semantikalıq turleri

Qaratpalar sóylewshiniń sózine qatnaslı adam yamasa basqa bir obyektlerdi bildiredi. Olar tiykarman, leksika-semantikalıq jaqtan adam yamasa adamǵa qatnaslı sózler, janlı hám jansız predmetler, tabiyat qubılıslarınıń atamalarına qatnaslı bolıp keledi. Usı sıyaqlı qaratpalar leksika-semantikalıq ózgesheliklerine qaray, adamǵa qatnaslı qaratpalar, janlı maqluqlarǵa qatnaslı qaratpalar, jansız predmet, tabiyat qubılıslarına qatnaslı qaratpalar bolıp bolinedi.



  1. Download 110,82 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish