Jobası: I. Kirisiw II. Tiykarģi bólim

2.2. Valyuta siyasatı sheńberindegi ámelge asırılǵan jumıslar analizi

Milliy valyutanıń qadrsizleniwi ishki bahalar qáliplesiwine málim

dárejede tásir korsetedi. Oraylıq bank esap-kitaplarına qaraģanda, swm
almasıw stuldıń bir procentke qadrsizleniwi jıllıq inflyatsiya pátiniń
ortasha 0,2 procent tezleniwine alıp keledi.
2018 jıldıń sentyabr' ayınan baslap Ozbekstanniñ tiykarǵı sawda
sherik mámleketleri finans bazarları daǵı jaǵdaydıń normallasiwin inabatqa
alsaq, ishki faktorlar tásirinde ámeldegi jıl aqırına shekem swm almasıw stuldıń jıl
basındaǵı dárejesine salıstırǵanda keskin ozgeriwi kutilmeydi.
Milliy valyuta almasıw stuldıń máwsimiy faktorlar tásirinde
qáliplesken artıqsha bahalanıw tendentsiyası (currency overvaluation)
makroekonomikalıq disbalansti jaratadı. Ámeldegi esap -kitaplar ushın ashıq ekonomika sharayatında procent stavkalarınıń qaplanbagan pariteti (uncovered interest rate parity,UIP) aynıwı hám procent stavkası ayırmashılıqları artpaqtası málim bir múddetten keyin ishki valyuta bazarına basımdı payda etiwi múmkin
Oraylıq bank 2019 -2021 jıllarda bank sistemasındaǵı likvidlilik kólemin
maqul túsetuǵın dárejede ustap turıw, likvidliliktin strukturalıq profitsiti yamasa defitsitine jol qoymaw ushin qaratılǵan pozitsiyasini saqlap qaladı. Atap aytqanda, otken dáwirlerde bank sistemasındaǵı avtonom faktorlar esabına qáliplesken likvidlilik dinamikası keskin osiw pátlerin korsetpekte
Kelesi jıllarda mámleket byudjetiniń defitsit penen atqarıw hám monetar
altındı satıp alıw menen baylanisli operatsiyalardıń saqlanıp qalıwı bank
sistemasındaǵı likvidlilikti asırıwshı faktorlar esaplanadı. Bul bolsa bank sistemasındaǵı likvidlilikni tártipke salıwda Oraylıq banktiń sterilizatsiya operatsiyaların úzliksiz túrde otkerip barıwdı talap etedi. Bunda sterilizatsiya
operatsiyaları qısqa múddetli depozit auktsionlardi otkeriw arqalı ámelge
asıriladı.²
Sonıń menen birge, zárúr jaǵdaylarda waqıtı -waqıtı menen kommerciya banklerinen uzaq múddetli depozitlar tartıw boyinsha yamasa Oraylıq banktiń
obligatsiyalarin jaylastırıw boyinsha auktsionlar da otkeriliwi múmkin.
2019 -2021 jıllarda Oraylıq bank tárepinen pul-kredit siyasatı
instrumentlerin jáne de jetilistiriwde júzege keletuǵın jańa
makroekonomikalıq sharayatlar inabatqa alınadı. Bunda qoyilgan wazıypanı sheshiwde pul-kredit siyasatı instrumentleriniń ozine tán ústinlik yamasa kemshilik tárepleri boliwi múmkin. Tiykarınan pul-kredit siyasatınıń barlıq
instrumentleriniń juwmaqlawshı maqseti birdey boliwina qaramastan, olardıń
islew mexanizmleri hám tásir kúshi hár qıylı boladi. Usınıń sebepinen arnawlı bir dáwirde anıq wazıypanı orınlawda bir yamasa bir neshe instrumentler kompleksinen paydalanıladı.
Kelesi jıllarda da Oraylıq bank tárepinen sterilizatsiya
operatsiyaların ámelge asırıwda interventsiyalar strategiyası rawajlandirilip
barıladı. Pul-kredit siyasatınıń májburiy rezervlew instrumenti boyinsha 2018
jılda ámelge asırılǵan qatar ozgerisler bul instrumentti xalıq aralıq
standartlarǵa jaqınlastirdi. Zárúr jaǵdaylarda, pul-kredit sharayatlarınan kelip shıǵıp,májburiy rezerv normativliklerine jańa ozgertiwler kiritip barılıwı múmkin.
Bunnan tısqarı, Oraylıq bank tárepinen kommerciya banklerine likvidlilik usınıs
etiw ushın shet el valyutanı girewge alǵan halda ajratılatuǵın kredit hám kommerciya bankler menen valyutada svop operatsiyaları auktsion sawdaların otkeriw jalģa qoyiladi. Oraylıq bank pul-kredit siyasatınıń ámeldegi
instrumentlerin rawajlandırıw menen bir qatarda jańa instrumentlerdi
etiwge tiykarǵı itibar qaratadı. Inflyatsion targetlew rejimine otiwde procent
kanalınıń zárúrligi, mámleketimizde pul-kredit siyasatınıń transmission
mexanizmi nátiyjeli islemey atırǵanlıǵı hám de jeterli dárejede rawajlanbaganligin
inabatqa alıp, bank sistemasındaǵı likvidlilikka nátiyjeli tásir korsetiwde
Oraylıq bank tárepinen jańa protsentli instrumentler engiziledi.